واحد طول : آرشین= 115 سانتی متر/ یاریم آرشین= 57.5 سانتی متر/ چیرک = 29 سانتی متر / سییه = 14.5 سانتی متر/ پونزا= 7.2 سانتی متر.
واحدهای اندازه گیری طول مسافت درمقیاس بزرگتر آغاج بوده است : آغاج = 6 کیلو متر/ منزل= 6 آغاج . حد فاصل هرآغاج قهوه خانه‌ای جهت استراحت وجود داشت معمولا یک فرد معمولی روزانه دو آغاج راه می‌رفت یک مسافر تنبل یک آغاج راه می‌رفت و آدم های خیلی تنبل طوری مسافرت می‌کردند که اگر مسافت 10 روز را جمع می‌کردی از 9 آغاج هم کمتر می‌شد. این موضوع برای اینکه میزان تنبلی شخصی را مشخص کنند می‌گفتند فلانی خیلی زرنگ است ماشااله " اؤن گونده دوققوز آغاج یول گئدیر )" در 10 روز 9 آغاج راه می رود).
واحدهای پول: قیران = 100 دینار = بیست شاهی/ ده شاهی = 50 دینار/ چهار شاهی = یک عباسی. یک منات = 3.5 قیران / یک پنابت = 50 دینار / اؤچ پنابت = 1.5 قیران / قارا پول = سکه کم ارزشتر از برنز و یا روی = پشیز
«تومان» واحد پولی ۸۰۰ ساله درفرهنگ و ادب و تاریخ ما ترکان نیز همواره به جای عدد ده هزار استفاده شده است. این واحد پولی را بخاطر برابری آن با ۱۰۰۰۰ دینار چنین نامی را نهاده‌اند. «سکه صد دینار» یا همان «صنار» را سلطان محمود غزنوی ضرب کرد و بعد‌ها به « محمودی » معروف شد. دینار واحد پول روم و برگرفته ازنام امپراتور روم دیناریوس بوده است. همزمان شاهان سامانی ماوراءالنهر سکه‌های نقره‌ای معروف به «شاهی» را ضرب کردند که ارزش آن نصف محمودی بود. بعداً ۱۰۰۰ دینار را «قران» و ۱۰۰۰۰ دینار را «تومان» گفتند. در اواخر دوره قاجار سکه‌های ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ دیناری ضرب شد که به یک «قران» و «دو قران» یا دوهزار (اصطلاحاً دوزار و دو قرون) معروف شدند.
# ادامه مقاله در ادامه مطلب :::
…
…
…
واحدهای وزن : درم = 10 مثقال = 15.5 دانگ / یک چتوه‌ر = 22 مثقال / چئت = 11 مثقال. / یک مثقال = 24 نخود = 4.68 گرم / باتمان = 5 کیلو ( دربازارتبریز 4.440 کیلو گرم/ درخراسان 3.330 کیلوگرم ). یک نخود = چهار گندم/ یک کیلو= 1000 گرم / نیم کیلو= 500 گرم / یک پونزا = 250 گرم / هفدرم = 125 گرم / سیر= 80 گرم = 16 مثقال
واحد اندازه گیری محصولات کشاورزی درمیان اقوام ترک و کسانی که با ترکها داد و ستد داشته اند باتمان بوده است. مقدار باتمان در مناطق مختلف و نیز بر حسب جنسی که توزین می شد متغیر بود. در ترکیه هر باتمان 6 اقه (اقیه ) است که هر اقه 400 درهم یا 1283 گرم و بنابراین هر باتمان معادل 698ر7 کیلوگرم است .
واحد اندازه گیری زمین های کشاورزی"دنؤم " بوده است و دؤنگ ، دؤنگه، دؤنرگه و دؤنوم بمعنای "محل دور زدن" می باشد و برای قطعه زمین بکار میرفته است. یک دنوم به اندازه 900 مترمربع است. هر دنؤم به واحدهای کوچک تر تقسیم می شود . مثل: دؤرد دؤنگه (چهاردانگ) ، آلتی دؤنگه (شش دانگ) ، اوچ دؤنگ (سه دانگ).
اولچولر/ ölçülər
اوزونلوق / بوی {uzunluq-boy} طول -دراز
ائن/En = عرض
حوندورلوک / hündürlük = ارتفاع
آرا /Ara = مسافت / فاصله
یاریم باتمان / Yarım batman = نیم من
بئش آغاج / beş ağac = پنج کیلومتر
بیر گیروانکا /Bir qırovanka =یک لیتر
کسیر /Kəsir = کسر
بیر چرک / Bir çərək = یک چهارم
اون آردیم /On ardım = ده قدم
بیر قاریش / Bir qarış = یک وجب
بیر چووال / Bir çuval = یک گونی
ایکی تلیس / İki təlis = دو گونی
بیر آووجئ / Bir ovuc = یک مشت
بیر اتک / Bir ətək = یک دامن
دونیالارجا / Dünyalarca = به اندازه دنیا
یئترینجه / Yetərincə = به اندازه کافی
یوزلرجه / Yüzlərcə = صدها
سایسیز / Saysiz = بی شمار
قالیق / Qalıq = باقیمانده
بیر-بیر/Bir-bir =یکی یکی
ساحه / Sahə=مساحت
قیرام / Qıram=گرم
آغاج / Ağac = شش کیلومتر
قاریش / Qarış = وجب
ایاق: پا(واحد اندازه گیری طول و عرض فرش در قدیم)
دگر = ارزش، قسمت
پای = قسمت غذا
پای: سهم(عربی) !
چکی = وزن
اؤلچو = اندازه
اؤلچمک = اندازه گرفتن
باتمان(چکی ده) = (در وزن)در تبریز 5 کیلو در شهر های مختلف متفاوت مثلا مرند 10 کیلو
باتمان (اؤلچوده)= (در اندازه) در تبریز 157.5 متر
پونزا = 250گرم
لای = یک دور کامل در فرش بافتن
جوتلوق = به اندازه شخم زدن دو گاو در یک روز
یوک= به اندازه باری که یک انسان بتواند بردارد
دگیرمان= آبی که بتواند یک آسیاب را بگرداند (باغداری)
سورو: گله
بؤلوک = یک قسمت (مالدارلیقدا سورودن آیریلان لار) اورنک :بیر بولوک قوزو
بؤلوک: قسمت (عربی) (در انگلیسی تبدیل به "بلوک" شده است)
آدام: نفر(واحد شمارش انسان و شتر)
گیروَنکه= 400گرم
کؤووز= ایکی چاناق
بولوک= واحد تقسیمالبته قبلش تشکر میکنم عز نوضیحاتتون،عالی بودن