حروف

Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Əə, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Xx, Iı, İi, Jj, Kk, Qq, Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Şş, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz

حروف اصلی در الفبای ترکی

حروفی که بنای لغات ترکی بر آنهاست:

ا A - ب B - پ P - ت T - ج C - چ Ç - خ X - د D - ر R - ز Z - س S - ش Ş - ف F - ق Q - ک K - گ G - ل L - م M - ن N - و V - ه H - ی Y

حروف ترکی که در ابتدای کلمه نمی‌آیند

  • ر
  • غ Ğ، مثل: سوغان Soğan (پیاز)، دوغوش Doğuş (تولد).

حروف فرعی

حروفی که اصلیت ترکی ندارند و از زبانهای دیگر وارد شده اند:

  • ژ j

در لغات ترکی اصیل(Öz-Türkce) واجهای عربیِ ث، ذ، ط، ظ، ص، ض، ح، ع و غ یافت نمی‌شود.

حروف صامت در ترکی آذربایجانی

  • ب: بالیق Balıq (ماهی)، بئل Bel (کمر)، قاب Qab (ظرف)
  • پ: ایپک İpək(ابریشم)، ساپ Sap (نخ)
  • ت: تلیس Təlis (گونی)
  • ج: جئیران Ceyran (آهو)، قوجا Qoca (پیر)، کرپیج Kərpic (خشت)
  • چ: چای Çay (رودخانه)، سئرچه əSerçe (گنجشک)، قولچاق Qolçaq (عروسک)
  • خ: خورتان Xortan (لولو)، اَرخ Arx (جوی آب)، توخوماق Toxumaq (بافتن)
  • د: داراق Daraq (شانه)، دامجی Damcı (قطره)، سؤگود Söyüd (درخت بید)
  • ر: بَرک Bərk (سفت)، قارا Qara (سیاه)
  • ز: زای Zay (خراب، گندیده)، مازالاق Mazalaq (فرفره)، بالدیز Baldız (خواهر شوهر و خواهر زن)
  • ژ: قیژقیرماق Qıjqırmaq (ترشیدن)
  • س: ساچ Saç (زلف، گیسو)، ترسَه Tərsə (برعکس)
  • ش: شیش Şiş (سیخ)، مئشه Meşə (جنگل)، دؤش Döş (سینه)
  • غ: آغری Ağrı (درد)، یاغ Yağ (روغن)
  • ف: کوفلنمیش Küflənmiş (کپک زده)
  • ق: قارقا Qarqa (کلاغ)، قولاق Qulaq (گوش)، قارپیز Qarpız (هندوانه)
  • ک: کورک Kürək (پشت)، تیکان Tikan ( خار)، اؤرتؤک Örtük (ملافه)
  • گ: گؤزل Gözəl (زیبا)، گَلین Gəlin (عروس)، سوپورگه Süpürgə (جارو)
  • گ نرم: ایینه İynə (سوزن)، اَیری Əğri (کج)، دوگو Düyü (برنج)
  • ل: لاله Lalə (لاله)، سالخیم Salxım (خوشه میوه)، اَل Əl (دست)
  • م: مارال Maral (گوزن)، اَپریمک Əprimək (فرسوده شدن)
  • ن: نارین Narin (ریز)
  • و: وئرمک Vermək (دادن)
  • ه: هؤرمک Hörmək (بافتن)
  • ې: آیی Ayı (خرس)، آی Ay (ماه)

حروف مشدّد را با تکرار حروف همسان می‌نویسند: یِددی yeddi (هفت)، سَققَل Saqqal (ریش).

مصوتها

در زبان ترکی علاوه بر شش صائت (مصوت) اَ Ə، اِE، اُ O، آ A، ای İ ,Iو U، سه صائت دیگر نیز وجود دارد. در ا ین حال مشکل اصلیِ نوشتنِ کلمات ترکی با خط عربی رخ می‌نماید؛ چون خط عربی فونتیک نیست و صدا به جای آنکه در نوشتار کلمات نمایش داده شود، بیشتر به وسیله سابقه ذهنی خواننده کشف می‌شود سه مصوت دیگر عبارتند از:

  • اوْ Ö (اُ ظریف که تلفظی بین اِ و اُ دارد): اُگؤد Öğüd (نصیحت)، گؤز Göz (چشم).
  • اۆ Ü (او ظریف که تلفظی این ای و او دارد): اؤست Üst (بالا)، گؤزگی Güzgü (آینه).
  • ایٛ I (تلفظی بین ای و اِ): قیزیل Qızıl (طلا)، آچیق Açıq (باز، روشن)، سیرغَا Sırğa (گوشواره)، ساری Sarı (زرد).