Güney Azərbaycan Bayraq

Bütöv Azərbaycan Xəritəsi

بولود قاراچورلو "سهند"

- بولود قاراچورلو سهند، پرآوازه آذربایجانی که با آثار زیبای خود، مرزهای ایران را درنوردید و در خارج از کشور به ویژه در جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز در میان ادب دوستان، به شهرت دست یافت.

- بولود قاراچورلو در بهار سال 1305 در یک روز ابری و بارانی در شهر مراغه به دنیا آمد و به همین دلیل پدرش او را 'بولود' که در زبان ترکی به معنی ابر می باشد، نامید. بولود تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مراغه و تبریز به پایان رساند و در سن 17 سالگی با تخلص 'رازی' به سرودن شعر پرداخت. ولی مدتی بعد تخلص خود را به 'سهند' تغییر داد. وی در همان جوانی وارد 'مجلس شعرا' گردید که آن موقع در تبریز تأسیس یافته بود. در سال 1325 به دنبال حوادث تلخی که در کشور رخ داد، مجلس شعرا تعطیل گردید و سهند نیز به همراه بسیاری از شعرا و نویسندگان ترک، زندانی و سپس به تهران تبعید گردید.

حبیب ساهر

- نویسنده بزرگ و بنام آذربایجان حبیب ساهر پدر شعر نو ترکی

حبیب ساهر،دراردیبهشت ماه ۱۲۸۲ شمسی درتبریز به دنیا آمد، پدربزرگ وی مدتی قبل همراه با خانواده از روستای ترک میانه به تبریز مهاجرت کرده ودر محله دوه چی ساکن شده بود. پدرساهر'میر قوام' در آشوب های داخلی شهر تبریز در روزهای پیروزی انقلاب مشروطیت در سنگر سرخاب کشته شد و ثروت قابل توجه پدرش را برادر بزرگ عیاشش بالا کشید،کودکی حبیب در فقر گذشت.تحصیلات مکتبی اش را در شاگردی ملائی طی کرد که مجبورش می کرددر حالیکه زبان فارسی را خوب نمی دانست ، گلستان و بوستان سعدی را از برکند.دوران دبیرستان را با استاد شهریار هم مدرسه شد و به گمان بسیاری ، منظور شهریار از «شهریارا بی حبیب خود نمی کردی سفر»، ساهر بوده است . بعد از دوران دبیرستان و مراودت ادبی با شهریار ، به کردستان رفت .

پرفسور محسن هشترودی

- پرفسور محسن هشترودی ریاضی دان برجسته و مشهور در 22 آذرماه سال 1286 شمسی در شهر تبریز و در خانواده‌ای فرهیخته و مذهبی کودکی به دنیا آمد که او را محسن نام نهادند. پدرش همچون اکثر تورکها مردی بود کوشا و با همت که چهارده سال در نجف اشرف تحصیل کرده بود.

میرزا حسن رشدیه

میرزا حسن رشدیه پایه گذار مدارس نوین ایران

- میرزا حسن رشدیه در محله چرنداب تبریز به دنیا آمد. پدرش میرزا مهدی تبریزی و مادرش سارا بودند. میرزا حسن پس از رسیدن به سن رشد به مکتب خانه رفت. صرف و نحو ، فقه ،احکام ، عربی و ادبیات را آموخت. بیشتر مکتبداران از آنچه درس میدادند خود اطلاع چندانی ندارشتند لذا بیشتر این علوم را نزد پدرش آموخت. آن گاه تصمیم گرفت برای ادامه آموزش به نجف برود اما به دلیل علاقه او به تعلیم و تربیت از این کار منصرف شد و به بیروت رفت و در سال 1259 شمسی در دارالمعلمین آن شهر به فراگرفتن شیوه های نوآموزش پرداخت.

صمد سرداری نیا

- صمد سرداری‌نیا (۲۱ اردیبهشت ۱۳۲۶، تبریز - ۲۲ فروردین ۱۳۸۷، تبریز) تاریخ‌نگار و پژوهشگر برجسته «تاریخ معاصر آذربایجان» است.

- دکتر سرداری‌نیا در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۲۶ در محله امیره‌قیز تبریز به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات ابتدایی تا دبیرستان، در سال ۱۳۴۶ در مقطع کارشناسی تاریخ در دانشگاه تبریز پذیرفته شده و در سال ۱۳۵۰ فارغ التحصیل شد. وی پس از استخدام در صدا و سیما، در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته حقوق قضائی پرداخته و در سال ۱۳۵۷ فارغ التحصیل شدند.
وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ در مطبوعات ترکی و فارسی زبان ایران به ارائه مقالات علمی در زمینه تاریخ معاصر آذربایجان پرداخت و از آغاز انتشار مجله وارلیق، یکی از اعضای اصلی هیئت تحریریه آن بود. وی در سال ۱۳۸۲ از طرف دانشگاه ملی باکو، دکترای افتخاری دریافت کرد.
سرداری نیا چند ماه آخر عمر خود از عارضه معده رنج می‌برد و در شامگاه ۲۲ فروردین ۱۳۸۷ درگذشت.
- لیست کتابهایی که استاد سرداری‌نیا تالیف نموده‌اند:
* تبریز مهد صنعت چاپ در ایران (۱۳۸۴)
* قره‌باغ در گذرگاه تاریخ (۱۳۸۴)
* سیری در تاریخ آذربایجان (۱۳۸۶)
* تبریز شهر اولین‌ها (۱۳۸۱)
* قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس (۱۳۸۵)
* دارالفنون تبریز، دومین مرکز آموزش عالی ایران (۱۳۸۲)
* باکو شهر نفت و موسیقی (۱۳۸۵)
* جنگ قره‌باغ (۱۳۸۴)
* مشاهیر آذربایجان (۱۳۷۹)
* نقش‌ مرکز غیبی‌ تبریز در انقلاب‌ مشروط‌یت‌ ایران (۱۳۶۳)
* علی‌ مسیو: رهبر مرکز غیبی‌ تبریز (۱۳۵۹)
* باقرخان‌ سالار ملی (۱۳۶۹)
* ملانصرالدین در تبریز (؟؟)
* تاریخچه تئاتر آذربایجان (؟؟)
* تاریخ روزنامه و مجله‌های آذربایجان (؟؟)
* ایروان یک ولایت مسلمان نشین بود (؟؟)

جهان پهلوان پوریای ولی

جهان پهلوان پوریای ولی بزرگمرد آذربایجان(خوی از نگاهی دیگر)

- در نوشته هایه امیر کمال الدّین حسین گازرگاهی در '»مجالس العشّاق /96'« داستان پهلوان محمود پوریا را شروع کرده: '»تکیه دار دارالصّفای اولی الأیدی والابصار( قسمتی از آیة 45 سورة ص)'«. در بررسی عناوین و القاب شهرهای ایران، به شهری غیر از خوی برنمی‌خوریم که لقب '»دارالصّفا«' داشته باشد. با اینکه وقتی احوال این پیر پهلوان( پوریای ولی) که کمال مطلوب فتوّت و عرفان در وجود وی تجسّم یافته مطالعه می‌شود، متوجّه می‌گردیم براینکه احوال این نامدار در هاله‌ای از افسانه‌ها فرو رفته، بلکه همین افسانه ها ناموی را نیز در بر گرفته است.چه که هم اکنون نیز مزار این پهلوان بزرگ در شهرستان خوی که میعادگاه پهلوانان و جوانمردان است مورد بی مهری قرار گرفته و دریغ از تنها سکه ای که برای بازسازی آن خرج شود.

بیوگرافی کوتاه استاد رحیم نوه سی

رحیم نوه سی در سال( 1330 هجری شمسی) در شهرستان خوی به دنیا امد.

وی نفاشی را ازسن هفده سالگی (هجری شمسی1347) پیش استاد الک کازاریان شروع و از محضر این استاد استفاده نمود.

وی در سال 1351 به اتریش عزیمت کرد و در مدرسه هنر های زیبایی وین حضور یافت و پس از پایان دوره شش ساله به کسب رتبه اول نائل آمد.

استاد رحیم نوه سی یکی از مشاهیر معاصر هنر نقاشی امروز ماست که بعنوان یک رئالیست , اثاری زیبا خلق و به معرض دید عموم گذاشته است. اثار استاد به حدی دلربا و فریبنده است که گویی دارد به مناظر طبیعی طعنه می زند .

صفی الدین ارموی موسیقی دان برجسته آذربایجانی

- صفی الدین عبدالمؤمن بن یوسف بن فاخر الارموی ، در یکی از پرآشوب ترین سده های تاریخ آذربایجان، یعنی در قرن هفتم هجری حین حمله مغولها در اورمیه به دنیا آمد. ارموی کودک بود که همراه با خانواده به بغداد مهاجرت کرد و در مدرسه مستنصریه که به دستور المستنصر بالله عباسی تأسیس شده بود به تحصیل علم پرداخت و از علمای شافعی، زبان عربی، شعر، محاضرات، تاریخ، ادبیات، خوشنویسی و موسیقی را آموخت. او در خوشنویسی و ادبیات از نوادر روزگار خویش بود و با همین هنرها بود که به دربار آخرین خلیفه عباسی، المستعصم بالله، راه یافت. قدر و منزلت ارموی در خوشنویسی تا بدان پایه است که یاقوت مستعصمی، شاگرد برجسته او، در تحول و تکامل این هنر، تأثیری به سزا داشت و شمس الدین احمد بن یحیی سهروردی، دیگرشاگرد او، از سرآمدان خوشنویسی قرن هفتم است.

حکیم ابوالقاسم نباتی

- سید ابوالقاسم درسال1215 هجری در روستای اوشتبین قره داغ از توابع شهرستان کلیبر (اهر ارسباران)بدنیا آمد ودر سال 1268هجری وفات یافت. تخلص او دراشعار فارسی نباتی و در اشعار ترکی خان چوبانی و مجنون و مجنون‌شاه می‌باشد. وی در اردبیل به سلک مریدان'ناصر علیشاه اردبیلی'درآمده و درخانقاه سرخاب تبریز به'مجنونشاه قراداغی'معروف شده است. در شهریور 1372 کنگره بزرگداشت این شاعر به مدت سه روز در کلیبر بر گزار شد و به همین مناسبت اشعار به‌جامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ می‌گردد به صورت دیوان به طرز مطلوبی در دو جـــــــلد به اهتمام دکتر حسین محمد زاده صدیق انتشار یافت . جلد اول آن اشعار فارسی و جلد دوم اشعار ترکی نباتی است.دیگر از آثار نباتی منظومه ای است به نام ( عین العشــــــــق ) که بنا به نوشته مشار به سال 1332 در لاهور به طبع رسیده است.بسیاری از افرادی که نباتی را می شناسند اشعار او را هم پایه غزلیات سعدی و خیام و حتی مولوی می دانند. ولی افسوس که این شاعربلند مرتبه علی رغم شهرت فراوان در قفقاز و جمهوری آذربایجان و ترکیه و سایر کشور های دنیا در ایران همچنان ناشناخته مانده است.

پرفسور لطفی عسگرزاده (لطفی زاده) بنیانگذار تفکر فازی

پرفسور لطفی زاده در سال 1921 در شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان به دنیا آمد. مادرش پزشک و پدرش یک روزنامه نگار از اهالی آذربایجان ایران بود(اجدادشان اردبیلی هستند). در سن 10 سالگی، همزمان با حکومت دیکتاتوری استالین در اتحاد شوروی سابق، همراه خانواده اش مجبور به مراجعت به ایران شد و در شهر تهران ساکن گردید. لطفی زاده تحصیلات ابتدایی را در تهران ادامه داد و دوره متوسطه را در کالج البرز (دبیرستان البرز فعلی) به پایان رسانید و در کنکور ورودی دانشگاه تهران شرکت و رتبه دوم را احراز نمود. وی پس از فراغت از تحصیل از دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی برق در سال 1942، به آمریکا مسافرت کرد و دوره فوق لیسانس مهندسی برق را در انستیتوی تکنولوژی ماساچوست (MIT) واقع در شهر بوستون طی نمود. آنگاه وارد دانشگاه کلمبیا در نیویورک شد و در سال 1949 با درجه دکتری از این دانشگاه فارغ التحصیل گردید.

شاعر نسیمی

- سیدعمادالدین نسیمی ، شاعر و متفکّر حروفی در قرن هفتم هجری بود. وی به ترکی و فارسی و عربی شعر سروده‌ است. که عمدتا به زبان های ترکی و عربی می سروده است, ولی دیوان عربی او در طول زمان مفقود شده است. سازمان بین‌الملی یونسکو به خاطر کوششهای وی در اشعار انسانی و صلح جهانی در سال ۱۹۷۳ این سال را سال نسیمی اعلام کرد.

بزرگترین فرمانده نظامی و فاتح اصلی سرزمین های مختلف از خراسان و جنگ دندانقان با غزنویان تا اناطولی ویکی از بزرگترین جنگهای تاریخ قرون وسطی در ملازگرد و غلبه بر رومیان در امپراطوری تورک سلجوقی کیست ؟؟

ابْراهیمِ اِیْنال (451ق/1059م) 

- پسر یوسف اینال و نوه سلجوق بیک از سران مقتدر خاندان سلجوقی و فاتح بسیاری از متصرفات اولیۀ آنان. مأموریتها و فتوحات: در تمام کتابهای تاریخی که ذکری از ابراهیم رفته همه‌جا وی در نقش سرداری لایق، جنگاور و مقتدر ظاهر می‌شود که پیوسته در حال تاخت و تاز و گشودن شهری یا محاصرۀ قلعه‌ای است.  رهبری بسیاری از لشکرکشیها را به عهده داشت، بنابراین در توسعۀ قلمرو سلجوقیان سهم بسیار بزرگ ومهمی را باید از آنِ ابراهیم اینال دانست.)

--- اولین فتح بزرگ ابراهیم اینال:
  گویا نخستین فتح ابراهیم اینال مسئولیت فتح نیشابور بود. . وقتی ابراهیم با 200 مرد بر کران نیشابور رسید رسولی به شهر فرستاد و پیام داد که وی مقدمۀ سلجوقیان، . از نیشابوریان می‌خواهد که بگذارند به شهر درآید و به نام سلجوق خطبه کند وگرنه باز خواهد گشت و به سلجوقیان خبر خواهد داد. در ضمن به آنان هشدار داد که به زودی لشکری بزرگ بر اثر او خواهد آمد. اهل نیشابور به توصیۀ یکی از بزرگان شهر (قاضی صاعد) یا ابراهیم اینال از در صلح درآمدند و به استقبالش شتافتند . ابراهیم اینال با سواران خود به شهر درآمد و به مسجدجامع رفت و آنجا اسماعیل عبدالرحمن صابونی، خطیب مشهور شهر را، بر آن داشت تا به نام سلجوق خطبه کند  و بدین ترتیب نیشابور از قلمرو سلطان مسعود بیرون رفت و زیر نگین قدرت سلجوقیان درآمد.

--- هجوم به روم : پس از آنکه ابراهیم اینال کارش بالا گرفت و در نقاط مختلف به تصرفاتی دست یافت، به تدریج گروه کثیری از غزهای ماوراءالنهر بر او گرد آمدند. ابراهیم اینال از آنان خواست تا برای دست سافتن به امکانات و غنایم به روم رفته، در راه خدا جهاد کنند. براساس این توصیه، در 440ق غزان به سرداری ابراهیم اینال به ملازگرد، ارزروم و سرانجام به طرابوزان حمله بردند. سپاه عظیمی از روم و ابخاز، در شمال غربی گرجستان، با غزان روبه‌رو شدند و جنگهای شدیدی میان آنان درگرفت. در پایان پیروزی نصیب غزها بود و جماعت زیادی از سپاه مقابل به اسارت درآمدند. در میان اسیرشدگان پادشاه ابخاز به نام قاریط یا لیپاریت، لیفاریط)بود که برای نجات خود حاضر شد 000‘300 دینار بپردازد و نیز هدایائی به بهای 000‘100 دینار تقدیم نماید، ولی ابراهیم نپذیرفت . در این حمله که ابراهیم به قصد جهاد انجام داد، تا فاصله‌ای پیش رفت که میان او و قسطنطنیه بیش از پانزده روز راه نبود و غنایمی به دست آورد که برای حمل آن ده هزار گردونه را به کار گرفتند.

ناگفته هایی از انقلاب مشروطه ایران

--- انقلاب مشروطه در ایران از آذربایجان جنوبی آغاز شد و خیلی زود به دیگر مناطق تورک نشین ایران گسترش یافت. بزرگانی چون ستارخان و باقرخان رهبران آذربایجان جنوبی، صولت الدوله قشقایی رهبر تورکان استان خمسه (فارس)، رئیسعلی دلواری رهبر تورکان استان بوشهر (تنگستان، دشتی، دشتستان)، حسین خان بیچاقچی رهبر تورکان استان کرمان با همکاری همدیگر، برای ایجاد مشروطه تلاش و فداکاری بسیاری نمودند. بعدها رهبرانی چون میرزا کوچک خان از گیلان و سردار اسعد بختیاری از خطه لرستان نیز به جنبش مشروطه لبیک گفتند و به مشروطه طلبان پیوستند تا با استبداد محمد علی شاه قاجار مبارزه کنند و حکومت مشروطه بنا کنند. این مطالب را همه میدانند ولی یک نکته بسیار مهم است که تاکنون به آن پرداخته نشده و در مورد آن صحبتی بمیان نیامده است!!

--- در کتاب تاریخ مشروطه ایران، مینویسد که رهبرانی چون ستارخان و باقرخان رسماً پادشاهی محمد علی شاه قاجار را غیر قانونی اعلام کردند و او را غیاباً از سلطنت خلع کردند. طوری که آن رهبران روشنفکر، دیگر «محمد علی شاه» را با عنوان پادشاه خطاب نمیکردند و به او «محمد علی میرزا» میگفتند و اینها در کتاب تاریخ مشروطه ایران نیز آمده. تمام مردان و زنان تورک چه آذربایجانی، چه قشقایی، چه بیچاقچی و بعلاوه گیلکها، لرها، اعراب همه به مشروطه طلبان پیوستند.

--- خب اگر تورکان، گیلکها، لرها، اعراب با حکومت محمد علی شاه قاجار مخالف بودند و با او می جنگیدند، پس چه کسانی طرفدار او بودند و نفرات ارتش او را تشکیل میدادند؟؟!!

--- محمد علی شاه قاجار خودش تورک بود ولی وقتیکه دید از طرف تورکان ایرانی از سلطنت خلع شده، بناچار بطرف ملاهای فارس رفت و با آنها اعتلاف کرد. ملاهای فارس رسماً از محمد علی شاه قاجار حمایت کردند و بر علیه مشروطه فتوا صادر کردند!! تمام نفرات ارتش محمد علی شاه قاجار را ملت فارس تشکیل میداد که توسط ملاهای فارس حمایت میشدند!! آیت اله یزدی، آیت اله شیخ واعظ اصفهانی مشهورترین دشمنان مشروطه و از طرفداران سرسخت محمد علی شاه قاجار بودند که در کتاب تاریخ مشروطه ایران نیز توصیح مفصل داده شده.

همین فارسها که امروزه دشمنان اصلی تورکان هستند تا دیروز خادم و خدمتگزار محمد علی شاه قاجار تورک بودند!!

البته کردها هم دشمنان مشروطه بودند و با مشروطه طلبان می جنگیدند، ولی آنها بطور مستقل زیر سایه لواء بریتانیا و روسیه بطور خود مختار با مشروطه طلبان می جنگیدند وجزئی از نفرات ارتش محمد علی شاه نبودند. 

--- پادشاهان سلسله قاجار را باید با توجه به نحوه حکومتشان به چهار دسته تقسیم کرد:

1 . آقا محمد خان، فتحعلی شاه، محمد شاه، که هر سه ترکمن بودند و با سیستم سنتی کشور را اداره میکردند. اما با این وجود آنها نیز خدمات زیادی به کشور کردند. آقا محمد خان قاجار طبق دستور رسمی و تاریخی که صادر کرد، برده داری را در ایران بکلی ممنوع اعلام کرد. و تأسیس ارتش منظم از خدمات عباس میرزا، ولیعهد فتحلی شاه قاجار بود.

2 . ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه که دو رگه ترکمن و آذربایجانی بودند. ناصرالدین شاه مدرنیسم را وارد ایران کرد. بسیاری از پیشرفتهای ایران مدیون اوست. تأسیس دانشگاه دارالفنون، تأسیس گمرگ، ترسیم اولین نقشه از کشور ایران، آموزش زبانهای خارجی، خفه کردن صدای ملاهای بیسواد و خرافه پرست. در زمان مظفرالدین شاه نیز برق به تهران وارد شد. لازم بذکر است که ایران در زمان مظفرالدین شاه قاجار اولین کشور اسلامی بود که صاحب برق شد.

3 . محمدعلی شاه قاجار استبداد گر و دیکتاتور که مجلس را به توپ بست و اساسنامه مشروطه را زیر پا گذاشت. رهبران استقلال طلب تورک بر علیه او برخاستند. محمدعلی شاه به ملاهای فارس پناه برد و با فارسها متحد شده و به جنگ تورکان برخاست!!

4 . احمد شاه قاجار که تحصیل کرده اروپا بود و با دموکراسی غربی آشنایی داشت و میتوانست ایران را در آن دوران بحرانی که مصادف با جنک جهانی اول بود بخوبی اداره کند. خصوصاً بزرگمردان تورکی مانند دکتر مصدق هم در صحنه سیاست تورکان قاجار حضور داشتند. ولی بخاطر مخالفت بریتانیا نتوانست بر قدرت بماند و خیلی زود با یک کودتای انگلیسی توانستند یک شخص کاملاً بیسواد و نفهمی بنام رضاخان میرپنج را بر ایران پادشاه کنند!!

ملاحظه میکنیم که تنها پادشاه دیکتاتور قاجار یعنی محمدعلی شاه، توسط فارسها بر قدرت ماند و به جنگ مشروطه طلبان تورک رفت.