وبلاگ جامع و تخصصی تورانیان (تمدن و تاریخ جامع ترکان ایران و جهان)

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «اراک» ثبت شده است

ایران‌دا یاشایان خلج‌لر

خلج ایچ‌آدینی قوللانان تورکلر، تهران’ین ۲۰۰ کیلومئتره قدر گونئی باتیسیندا خلجیستان (ساوه، قوم، اراک و تفرش شهیرلری آراسیندا) آدلی بؤلگه‌ده یاشاماقدادیرلار. خلج‌لرین قونوشدوغو دیلین ایلک بیلیمسل اینجه‌لنمه‌سی اونلو آلمان تورکولوغو پروفئسور گ. دورفئر (Gerhard Doerfer)، چالیشما آرخاداشلاری وولفرام هئشئ(Wolfram Hesche)، سمیح تئزجان و دیگرلری طرفیندن یاپیلمیشدیر.

پروفئسور دورفئر’ه گؤره خلج تورکجه‌سی اسکی تورکجه‌نین حتتا پروتو تورکجه’نین اؤزللیکلرینی بیله ان اییی بیچیمده قورویابیلن بیر تورک دیلیدیر. خلج‌لر’ین دیلی ایله ایلگیلی یاپیلان سون چالیشما ایسه ۲۰۰۰’ده فیلیز کرال طرفیندن گئرچکلشمیشدیر.

بو آراشدیرمادا ایلک دفعه کرال، بؤلگه‌ده اؤنجه فعالییت گؤسترن ائرکک آراشدیرماجیلارین اولاشامادیغی و داها توتوجو اولان قادین قونوشورلارین دیللریندن ملزمه‌لر توپلاماسی دیققت چکیجی بیر خوصوصدور.(۱)

کیمی قایناقلارا گؤره خلج‌لر’ین نوفوسو ۱۰۰ مین دولایلاریندادیر. خلج‌لر ده تیپقی تورکمن‌لرده اولدوغو گیبی [«تورک» ایچ‌آدینی قوللانانلارین ترسینه] بؤلگه‌سل بیر داغیلیم گؤسترمکده‌دیرلر.

~~~~~~~~~~~~~~~~~
دیب نوت:
1. Lars, Johanson, Türk Dili Haritası Üzerinde Keşifler, Çev: Nurettin Demir, Emine Yılmaz, Grafiker Yayınları, Ankara, 2002, s. 25.
~~~~~~~~~~~~~~~~~

قایناق: یئدی‌تپه اونیوئرسیته‌سی، فن-ادبییات فاکولته‌سی، تاریخ و آنتروپولوژی بؤلومو اؤیره‌تیم اویه‌سی، تاریخچی تورکولوق بابک جوانشیر؛ «ایران تورک‌لرینده ائتنو-سوسیال یاپی و ایلگیلی تئرمینولوژی» مقاله‌سی؛ «تورک بیرلیگی اولوسلارآراسی سمپوزیوم، قیصری ۲۳-۱۹ تمموز ۲۰۱۷

BİR OLALIM, İRİ OLALIM, DİRİ OLALIM
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
Qafqazli

امیرکبیر حاققیندا قیسا بیر نوت...

امیرکبیر (میرزا تقی‌خان فراهانی) کیمدیر؟!

امیرکبیر آدی ایله تانینان میرزا تقی‌خان فراهانی قاجار دؤنمینین ان مشهور صدراعظم‌لریندن بیریسی‌دیر. 1807 ایلینده ایران‌دا تورک اراضیسینین (دوغروسو؛ تورک‌ائلی) فراهان و اراک شهرلری آراسیندا یئرلشن "هزاوه" کندینده دوغولموشدور. ایران‌دا رئفورم حرکاتی‌نین باشلانقیجی و مودئرن ائییتیم آنلاییشینین یئرلشمه‌سی اونون آدییلا باغلی‌دیر، او، بو حرکتده چوخ جیددی رولو اولموشدور. ایران‌دا ایلک مودئرن اوخولو (دارالفنون) کی، یئددی فرقلی داللاردا ائییتیم وئریردی، او آچدیرمیشدیر. ایران‌دا ایلک قازئته (وقایع اتفاقیه) اونون چاباسی ایله اورتایا چیخمیشدیر. مودئرن اوردو اولوشومو دا اونون چالیشماسی ایله گئرچکلشمیشدیر. 10 اوجاق 1852-ده بیر توطئه ندنی ایله حمام-ی فین کاشان‌دا اؤلدورولموشدور. 

مشهور اوریانتالیست سئر هنری راولینسون "دوغودا اینگیلتره و روسیا" آدلی اثرینده اونونلا ایلگیلی چوخ ایلگینج بیلگیلر آختارماقدادیر. او دؤنمده اینگیلیسلر تورکلرین قارشیسیندا یئر آلان و فارس دئیه تانیملانان کسیمی دستکله‌ییردیلر و یؤنه‌تیجی تورک کسیمی دیشلاماقدایدیلار. یئنه او دؤنمده اینگیلیسلر ایرانین گونئیینده قاجار تورک دئولتینه قارشی و آلتئرناتیو اولاراق فارس آدیندا بیر دئولت قورمایا چالیشیبلار. حتا بو آماجا اولاشماق اوچون اؤز (خالص) ایرانلیلارین تورکلر دئییل ده فارسلار اولدوغو شکیلده بیر پروپاگاندا یورودولموشدور. 

امیرکبیر اینگیلیسلرین توتمادیغی و سئومه‌دییی تورک کسیمی ایچریسینده یئر آلانلارین بیریسی‌دیر. ایران‌دا اینگیسلرین آنتی تورک سیاستلرینه قارشی دورانلاردان ان ائتکیلیسی امیرکبیر اولموشدور. اینگیلیسلر اونا قارشی فارس کسیمدن نیته‌لندیردیکلری مازندران‌لی آقاخان نوری‌'نی دستکله‌مکده‌یدیلر. امیرکبیر اؤلدورولدوکدن سونرا میرزا آقاخان نوری اونون مقامیندا اوتورموشدور. آقاخان نوری صدراعظم‌لییه گلمه‌دن اؤنجه اینگیلیسلردن آیلیق معاش دا آلیردی.

اینگیلیس قایناقلاریندا وئریلن بیلگی، امیرکبیر'ین تورک هئژئمونیسینه و قاجار تورک دئولتینه صادیق اولدوغونو گؤستریر. راولینسون آختاردیغی بیلگیلرده "دییشیک ایالتلره مرکزی قاجار دئولیتیندن گؤنده‌ریله‌جک اولان والیلری و اوردو بیرلیکلرینی اؤزللیکله تورکلردن اولماسینی ایستردی و تورک اولمایانلارا پوتانسیئل بیر اینگیلیس جاسوسو گؤزویله باخاردی" بیلگیسینی وورغولاییر. 
آیریجا، امیرکبیر ارزروم آندلاشماسیندا گؤستردییی ائتکین رولو ایله اورتادوغو و تورک عالمینین ایکی گوجلو قاجار و عوثمانلی دئولتلرینین قارداش ساواشینا سون وئریلمه‌سینی ساغلامایا چالیشان شخص اولموشدور. 

عیرقچی آریاچی کسیمین امیرکبیر'ی ایران فارس شخصیتی گیبی گؤستردییی اویدورمالارینا باخمایاراق میرزا تقی‌خان تورکلویو ساوونان تاریخی و سیاسی بیر تورک شخصیت‌دیر.

تاریخیمیزین قوندارما قهرمانلارینی دئییل ده، تاریخیمیزده اولوملو ایز بوراخمیش امیرکبیر گیبی تورک شخصیتی دوغرو دوزگون تانیتماق و آنماق تورکلویو ساوونماق دئمکدیر. 
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
Qafqazli

آزربایجان بزرگ چگونه تکه تکه شد؟

--- اولین تکه هایی که از آزربایجان جدا شد، شمال عراق (منطقه های که امروزه به تورکمن ائلی مشهور
است) یعنی شهرهای اربیل، موصل، کرکوک و سلیمانیه بود. در سال ۱۵۳۴ در جنگی که بین
صفویان و عثمان یها درگرفت این مناطق ضمیمه امپراطوری عثمانی گشت و بعد از فروپاشی
عثمانی سال ۱۹۲۶ در کشور عراق قرار گرفت و پس از سالها و با مهاجرت کردها
امروزه ضمیمه اقلیم کردستان عراق شده است .
سالها آزربایجان همچنان به صورت ایالتی بزرگ بود (افشاریه، زندیه و اوایل قاجار) تا اینکه مطابق
عهدنامه ترکمنچای در سال ۱۸۲۸ شمال آزربایجان از جنوب آن جدا و گرفتار رو سها شد.
در سال ۱۸۴۰ مطابق اصلاحات اراضی امپراطوری تزاری روس : دربند، آلتی پارین، آختی، دوققوز
پارین، قایتاق و... از خاک آزربایجان شمالی جدا و ضمیمه ایالت داغستان شد.
پس از جدا شدن آزربایجان شمالی، روند مهاجرت و اسکان ارامنه یاغی اخراج شده از عثمانی توسط رو سها آغاز شد. طوری که پس از چند سال ایروان و شهرهای اطراف آن که صددرصد ترک نشین بودند به شهرهایی ارمنی نشین تبدیل شدند و در سال ۱۹۱۸ از جمهوری سویت سوسیالیستی آزربایجان جدا و جمهوری سویت سوسیالیست ارمنستان را در خاک آزربایجان تاسیس کردند.
پس از جدا سازی دربند و ایروان از خاک آزربایجان شمالی، با تاسیس جمهوری سویت سوسیالیستی گرجستان، منطقه تاریخی بورچالی نیز از آزربایجان شمالی جدا شد.
پس از فروپاشی شوروی این منطقه همچنان در گرجستان باقی ماند. منطقه بورچالی در جنوب گرجستان همچنان هویت آزربایجانی خود را حفظ کرده است و رشید بهبوداف خواننده آزربایجانی دارای شهرت جهانی از آزربایجانیهای گرجستان است.
در طی سالهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۳ نیز کشورک جعلی ارمنستان با حمایت تمام عیار روسیه حدود ۲۰ درصد از خاک آزربایجان شمالی را اشغال کرد(مناطق قره باغ) و باعث آواره شدن یک میلیون آزربایجانی و شهید شدن ۳۰ هزار آزربایجانی و زخمی شدن هزاران تن دیگر شد. گفتنی است ایران نیز یکی از حامیان رژیم اشغالگر قره باغ در طول این مدت بوده و خواستار پایان نیافتن این مناقشه برای بهره برداری به سود خود! می باشد!!!!!!!!!!!!
در جنوب آراز آزربایجان همچنان بصورت واحد بود. در زمان قاجار و پس جدا شدن شمال آزربایجان، ممالک محروسه (ایران کنونی)به پنج ایالت(حکمرانی) و دوازده ولایت(حاکم نشین) تقسیم میشد که حکمرانی اول آزربایجان و شامل آزربایجان شرقی، آزربایجان غربی، زنجان، همدان، قزوین، گیلان و بیجار امروزی میشد.
جنوب آزربایجان همچنان بصورت واحد بود (از ۱۸۲۸ تا ۱۹۳۴ )تا روی کار آمدن حکومت پهلوی،
در سال ۱۳۱۶ ش ممالک محروسه(ایران) به ۱۰ استان تقسیم شد. بدین ترتیب آزربایجان جنوبی میان چهار استان تقسیم گردید:
استان یکم شامل شهرستا نهای: ۱زنجان ۲ قزوین ۳ ساوه ۴ سلطا ن آباد (اراک) ۵ رشت ۶تنکابن
استان سوم شامل شهرستا نهای 1اردبیل 2تبریز
استان چهارم شامل شهرستا نهای
۱ خوی ۲ اورمیه ۳ سویوق بلاغ(مهاباد) ۴ مراغه ۵ بیجار و سقز و دیواندره و بانه
استان پنجم شامل شهرستا نهای
۱ایلام ۲ اسلا م آباد غرب ۳کرمانشاه ۴ سنندج ۵ ملایر ۶ همدان
در سال ۱۳۲۵ با شکست دمکرا تهای آزربایجان ، استا نهای سوم و چهارم
شامل آستارا، اردبیل، تبریز، اورمیه و بیجار استان آزربایجان را تشکیل دادند.
در سال ۱۳۲۶ با تاسیس استان مرکزی به مرکزیت تهران، قزوین و ساوه و اراک از آزربایجان جدا وبه استان مرکزی ملحق شد.
در سال ۱۳۳۴ مجددا استان آزربایجان به دو قسمت شرقی(شامل اردبیل و تبریز) و غربی(مرکزیت ارومیه و شامل بیجار و سقز و دیواندره و بانه) تقسیم شد.
پس از تقسیم استان آزربایجان به دو قسمت، در سال ۱۳۳۷ بیجار،سقز، دیواندره و بانه از آزربایجان غربی جدا شدند و به سنندج و قروه که در سال ۱۳۱۶ از آزربایجان جدا شده بودند پیوستند و به همراه مریوان و کامیاران استانی با نام کردستان شکل گرفت.
در سال ۱۳۵۰ آستارا نیز از استان آزربایجان شرقی که هنوز شامل اردبیل بود جدا شد و به استان گیلان ضمیمه شد.
در سال ۱۳۵۲ با تاسیس استا نهای زنجان و همدان، این دو شهر نیز از آزربایجان جدا شدند.
در سال ۱۳۵۶ قزوین از مرکزیت جدا و به استان زنجان ملحق میشود.

در سال ۱۳۷۲ نیز اردبیل از استان آزربایجان شرقی جدا شده و استان جدیدی تشکیل داد.
در سال ۱۳۷۶ قزوین از استان زنجان جدا و استان قزوین را تشکیل داد.
در مجموع طی ۶۰ سال به ترتیب سنقر،سنندج، قروه، قزوین، ساوه، اراک، بیجار، سقز، دیواندره، بانه،آستارا، همدان، انزلی، زنجان و اردبیل از آزربایجان جدا و ضمیمه استا نهای دیگر شدند . همراه این تکه تکه کرد نها به بهانه توسعه کاذب، سیاستهای شدید ترک زدایی ازاسامی شهرها و روستاها ونیزتغییر بافت جمعیتی و زبانی نیز در طی این سالها اجرا شده وهمچنان ادامه دارد.

Www.Turanian.blog.ir

اولکم آزربایجاندیر
 داش توپراغی مرجاندیر

شیرین دیلی انامین
 منه اورکدیر جاندیر

گولشنم وار ائلیم وار
 بوکولمین بئلیم وار

دوشمان اوزون یورماسین
 اونودولماز دیلیم وار

یولداشلارا قات منی
 ائل ایچره آت منی

انا دیلین بیلمسم
 قول سایاغی سات منی

یغیشب گلسین ائلیم
 سوسمایاجاق بو دیلیم

دیلیم توشمز دیلیمنن
 دوغرانسام دیلیم دیلیم


Www.Turanian.blog.ir

۴ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
Qafqazli