نگاه به تاریخ با عینک ایدئولوژیک و نژادپرستانه، و عدم مدارا با دگراندیشان با تکیه بر شارلاتانیسم و ترور شخصیت

در پروسه فهم و تفسیر متون تاریخی، عوامل متعددی دخیل هستند که مهم‌ترین آنها «پیش‌فهم‌ها یا پیش‌دانسته‌های مفسر» و «علایق و انتظارات هدایت‌کننده مفسر» می‌باشد. به بیانی دیگر، اطلاعات پیشین، علایق و انگیزه‌های مفسر به همراه انتظاراتی که او از فهم و تفسیر متن دارد، دریچه‌ای به روی وی می‌گشاید که از آن منظر به حوادث تاریخی بنگرد.

در حقیقت وقتی افراد مختلف حوادث تاریخی را مورد تفحّص و ارزیابی قرار می‌دهند، دارای پیش‌برداشت‌ها و پیش‌داوری‌هایی هستند که باعث می‌شود هر فرد فهم و تفسیر متفاوتی از موضوعی واحد داشته باشد و به عبارت بهتر، هر یک با عینک مخصوصِ به خود به تاریخ نگاه کند. این عینک می‌تواند رنگ ایدئولوژیک، ائتنیک، دینی و یا هر رنگ دیگری داشته باشد.

توده‌هایی که به تاریخ صرفاً با عینک‌های رنگی نگریسته و نویسندگان و روشنفکران‌شان نیز نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند نگاه کردن بدون این عینک‌ها را در جوامع مذکور نهادینه نمایند، تبدیل به جوامعی دگم و جزم‌اندیش می‌شوند که تحمل دیدگاه‌های مخالف و متفاوت را در عرصه تاریخ ندارند.

در چنین جوامعی همواره با موجودیت دیدگاه‌های متفاوت به تاریخ (بدون عینک‌های رنگی)، به شدیدترین وجه مخالفت گردیده و حتی صاحبان چنین دیدگاه‌هایی با القابی مانند خائن، ساتقین و عامل نفوذی دشمن مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند.

آزربایجانچیلیق‌

آزربایجانچیلیق‌لا آزربایجان بؤلگه‌سینده‌کی تورک اینسانی‌نین یوردسئورلییی بیربیرییله قاریشدیریلمامالیدیر. آزربایجان‌داکی تورک میللتی‌نین یوردسئورلییی آزربایجانچیلیق دئییل ده تورکچولوک‌دور، آنجاق تورکچولوک دوشونجه‌سی‌نین و تورک میللی حرکتی‌نین بؤلگه آدیییلا قاریشدیرلماسی و بیر تاخیم تورک فعاللارین دوشونجه باخیمیندان ایله‌رله‌مه‌مه‌سی و جوغرافی کیملییی قابارتمالاری بو یانلیشلیغا ندن اولموشدور.

استالینیست- میکویانیست و پان ایرانیست آزربایجانچیلیق دوشونجه‌سی‌نین توزاغینا دوشن کیمی (بعضی) تورک آکتیویستلر میللی کیملیییمیزین تانیمیندا "تورک" یئرینه "آزربایجانلی/آذری/آزربایجان تورکو"، دیلیمیزین تانیمیندا "تورکجه" یئرینه "آزربایجانجا/آذری/آزربایجان تورکجه‌سی" و تورک آکتیویست‌لرینی آدلاندیرماقدا "تورکچو" یئرینه "آزربایجانچی/آزربایجانچی تورکچو" تئریملرینی قوللاناراق عادتا تورک میللتی‌نی و اؤزللیکله ایران‌ین دؤرت بیر یانینا یاییلمیش اولان تورک‌لری بؤلمک یؤنونده، بیله‌رک و یا بیلمه‌دن جیددی آددیملارین آتیلماسینا ندن اولورلار.

1937'لرده استالین، تورک میللتی‌نی بؤلمه و قافقازداکی تورک‌لری تورکییه‌ده‌کی تورک‌لردن اوزاقلاشدیرماق آماجی ایله کیملیک موهندیسلییی یاپاراق تورک یئرینه آزربایجانلی ائتنیک کیملییی و تورکجه یئرینه آزربایجانجا دیل تانیمینی قافقازداکی تورک‌لره دایاتاراق نه یازیق کی بو یانلیش کیملییین یئرلشمه‌سینه ندن اولموشدور.

زبان آذری یا زبان تورکی مسئله این است !!!

دکتر جواد هیئت

آذری نامیدن زبان مردم آذربایجان که در دهه های اخیر بوجـود آمـده است و استفاده از عبارت ” زبان آذربایجانی ” یا ” آذری ” یا “آذربایجانجا” برای تسمیه ترکی آذری و یـا ترکـی آذربایجانی از نظر صحت و دقت علمی بی اشکال نیست. زیرا:

۱- قاعده بر اینست که نام زبانھا ھمیشه از نام اقوام و ملتھا ساخته میشـود نـه اسامی جغرافیایی .چنانکه میگـوییم “زبـان عربـی”(مـاخوذ از عـرب کـه نـام قـوم است) و نمی گوئیم:”زبان عربستانی” زیـرا عربسـتان اسـم منطقـه جغرافیـایی است.کذا میگوییم”زبان انگلیسی (منسوب به قوم انگلیس) نه زبان انگلسـتانی و چنین است زبان ترکی که صحیح اسـت (بعلـت اینکـه تـرک نـام قـوم اسـت) و صحیح نیست که بگوییم زبان ترکیـه ای.بـر ھمـین منـوال “زبـان آذربایجـانی” نیـز بعلت اینکه آذربایجان نام منطقه جغرافیایی است از جھـت سـاخت دسـتوری بـر خــلاف قیــاس اســت.

۲- این زبان،فقط محدود به مردم آذربایجان نیست مردم  بسیاری از نقاط ایـران و حتـی شـرق آنـاطولی و عـراق (کرکوک) به ترکی صحبت میکنند و اھل آذربایجان ھم نیستند.

۳- در آذربایجان،غیر از ترکی به زبانھای دیگر ھم مانند کردی و ارمنی و آشوری و تاتی صحبت میکنند و اصطلاح “زبان آذربایجانی”شامل آنھا ھم میشود.

۴- نام ھر زبانی ھمان است کـه مـردم آن زبـان مینامنـد.وقتـی از میلیونھـا مـردم آذربایجان و دیگر نقاط ایران که به این زبان صحبت میکنند بپرسید “به چـه زبـانی صحبت میکنید؟” بدون تردید و تامل خواھند گفت: ترکی

۵- در طــول تــاریخ نیـز ایـن زبـان،ترکی اغـوز ، ترکـی ســلجوقی (در برابـر ترکـی کاشغری و خاقانی)،ترکی قزلباشـی (در برابـر ترکـی رومـی و عثمـانی)، ترکـی آذری(در برابر ترکی آناطولی) نامیده شده است.

۶- بسیاری از ھموطنان ترک غیر آذربایجانی به نام “ترکی آذری” و یا “ترکـی آذربایجانی” ھم اعتراض دارند و میگویند این ترکی به ھمه ما تعلق دارد و نباید با اضافه کردن نسبت “آذری” یا “آذربایجانی” به منطقه خاص اختصاص داده شود.

۷- محققین و زبانشناسان غربی ، ترکی آذربایجانی را ترکی آذری یـا آذربایجـانی یا ترکی آذربایجان مینامند.ایـن وجـه تسـمیه بـرای ایـن اسـت کـه در منطقـه پـر جمعیت آذربایجان (شمالی و جنوبی) ھمه به ایـن زبـان صـحبت میکننـد.

۸- در آذربایجان شمالی تا سـال ۱۹۳۵ اسـمی از زبـان آذربایجـانی (آذربایجانجـا) نبوده و بر عکس ھمه جا زبان ترکی، ترکی آذربایجـانی بکـار رفتـه اسـت.شــعرای بــزرگ آذربایجـان،از فضــولی تــا صــابر شیروانی، ھمه در اشعار خود از ترک و ترکی سخن گفتـه اند.

سیاست های کثیف و تخریبی علیه ترکان توسط رضا پهلوی

--- ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۰۴ ﮐﻪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺭﺳﻤﺎ ﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻓﻌﺎﻻ‌ﻧﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎﯼ ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺷﻮﻭﻧﯿﺴﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﺿﺪ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺿﺮﺑﺎﺕ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﯿﮑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻭ ﻫﻮﯾﺖ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ .ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻭ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﺍﺩﻥ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﺭﮊﯾﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﺎﮐﻢ ﻫﻢ ﺍﺟﺮﺍ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺮﺩﺍﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ.

ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ۵۳ ﺳﺎﻟﻪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻭﯼ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻮﻫﯿﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺑﯽ ﺍﺣﺘﺮﺍﻣﯽ ﻫﺎﯼ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮ -ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻥ - ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ - ﻣﺪﺍﺭﺱ -ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎ ﻭ...ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ،ﺻﺤﻨﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﻭ ﺣﺘﯽ ﮐﻠﻤﻪ "ﺗﺮﮎ" ﺗﻨﮓ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﻮﯾﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﺗﺎﺏ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺤﻘﯿﺮﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﻫﯿﻦ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺩﯾﺪﻧﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﻭ ﻣﻬﯿﺎ ﺑﻮﺩ.

"ﺁﺫﺭﯼ"ﻭﺍﮊﻩ ﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﺁﻥ !ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺭﯾﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻮﯾﺖ ﺗﺮﮐﯽ،ﻧﺸﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﯼ ﺑﺲ ﺯﯾﺒﺎ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺁﻣﯿﺰ ﺩﺍﺩ.ﺁﺭﯼ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﻫﻮﯾﺖ ﯾﮑﯽ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﺷﺪﻩ ﺗﺮﮐﯽ ﻭ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺁﻣﯿﺰ ﺁﺫﺭﯼ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﻣﯽ ﺭﺍ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺍﻭﻟﯽ ﮐﻨﻨﺪ.

ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻫﻢ ﮔﻮﯾﯽ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﺮﮎ ﮐﺎﺑﻮﺱ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﺍﺳﺖ  ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺗﺮﮎ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.

ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﺫﺭﯼ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﺍﯾﻨﻬﺎ ﺁﺫﺭﯼ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﺮﮎ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﻬﺎ  ﺍﺯ ﻫﻮﯾﺘﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﺎ ﺁﺫﺭﯼ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﯽ ﺁﺫﺭﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻪ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﭼﯿﺴﺖ؟ﺁﻧﻮﻗﺖ ﭼﯿﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺣﺘﯽ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﮐﺴﺮﻭﯼ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﻨﺪ.ﺍﯾﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺗﺮﮎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ...

ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﻭﻗﺘﯽ ﻓﺮﺩﯼ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﺩ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻟﯿﻨﻪ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻟﯿﻨﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﭘﻮﭼﯽ ﻭ ﺑﯽ ﻫﻮﯾﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺣﻘﺎﺭﺕ ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﻫﻮﯾﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻭ ﻧﻮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ.ﺣﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﻫﻮﯾﺖ ﺭﺍ ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﯿﺘﯽ ﻭ ﻣﻘﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﺎ ﺁﻏﻮﺵ ﺑﺎﺯ ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮﺩ.

ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭﺑﺮﺍﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭ ﺍﻃﻼ‌ﻋﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯ ﻣﻠﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﯿﭻ ﺗﻼ‌ﺷﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ ﻭ ﺑﻮﻣﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﮑﺎﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻮﺩﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺭﺍﺣﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﺑﯽ ﺩﺭﺩﺳﺮﺗﺮﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﻫﻀﻢ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺎﮐﻢ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ ﻭ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﺍﺻﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺍﯾﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺠﺎﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺎﺭﺕ ﺁﺳﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﯾﻨﻨﺪ.

ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎﯼ ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ ﺭﮊﯾﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﺎﯼ ﺗﺮﮐﯽ ،ﺑﻮﻣﯽ ﻭ ﺍﺻﯿﻞ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎ ﻭ  ﺣﺘﯽ ﮐﻮﻩ ﻫﺎ ،ﺩﺭﻩ ﻫﺎ ،ﺭﻭﺩﻫﺎ ﻭ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﻭ ﺟﻌﻠﯽ ﻋﻮﺽ ﮔﺮﺩﯾﺪ .ﻣﺜﻼ‌ ﻗﺮﻩ ﺩﺍﻍ ﺑﻪ ﺍﺭﺳﺒﺎﺭﺍﻥ -فیندیق لیق به فندقلو -  ﺁﺧﻤﺎ ﻗﺎﯾﺎ ﺑﻪ ﺍﺣﻤﻘﯿﻪ  -ﺁﺟﯽ ﭼﺎﯼ ﺑﻪ ﺗﻠﺨﻪ ﺭﻭﺩ - ﻗﺮﻩ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﻫﺮﻭﺩ  - ﺩﯾﯿﺮﻣﺎﻥ ﺩﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﮔﯿﺮﻣﺎﻧﺪﺭﻕ - ﻭ...ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭ ﺍﻃﻼ‌ﻋﺎﺗﯽ ﺍﺯ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨﯽ ﺗﺮﮐﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﯽ ﻗﺎﺭﺍ ﻋﻼ‌ﻭﻩ ﺑﺮ ﺳﯿﺎﻩ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺰﺭﮒ - ﻭﺳﯿﻊ - ﺑﻠﻨﺪ - ﻭالا‌ﻣﻘﺎﻡ -ﻭ...ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻣﺜﻞ ﻗﺎﺭﺍ ﺑﻮﻻ‌ﻕ=ﭼﺸﻤﻪ ﺑﺰﺭﮒ - ﻗﺎﺭﺍ ﻣﻠﯿﮏ=ﻣﺎﻟﮏ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻭالا‌ﻣﻘﺎﻡ ﻭ...

ﻧﺎﻡ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻗﺎﺭﺍ ﺳﻮ (ﻗﺮﻩ ﺳﻮ)ﺭﺍ ﺳﯿﺎﻫﺮﻭﺩ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻧﯿﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺩ ﺧﻨﺪﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﯿﭻ ﺟﺎﯼ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﺏ ﻭ ﺭﻭﺩ ﺳﯿﺎﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻝ ﻭﯾﻠﮑﯿﺞ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻧﯿﺎﺭﺍ(ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎﺭﻕ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ)

ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ: ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ (ﺣﺴﻦ ﺭﺍﺷﺪﯼ در همین وبلاگ بخش کتابخانه ترکی کتاب را دانلود و مطالعه کنید)ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ: ﻟﺰﻭﻡ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭﯼ ﺩﺭ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ نشریات پیام اردبیل و اندیشه اردبیل و ...(ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺍﻭﺟﺎﻗﯽ)ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.