بولود قاراچورلو - سهند

بولود قاراچورلو "سهند"

- بولود قاراچورلو سهند، پرآوازه آذربایجانی که با آثار زیبای خود، مرزهای ایران را درنوردید و در خارج از کشور به ویژه در جمهوری آذربایجان و ترکیه نیز در میان ادب دوستان، به شهرت دست یافت.

- بولود قاراچورلو در بهار سال 1305 در یک روز ابری و بارانی در شهر مراغه به دنیا آمد و به همین دلیل پدرش او را 'بولود' که در زبان ترکی به معنی ابر می باشد، نامید. بولود تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مراغه و تبریز به پایان رساند و در سن 17 سالگی با تخلص 'رازی' به سرودن شعر پرداخت. ولی مدتی بعد تخلص خود را به 'سهند' تغییر داد. وی در همان جوانی وارد 'مجلس شعرا' گردید که آن موقع در تبریز تأسیس یافته بود. در سال 1325 به دنبال حوادث تلخی که در کشور رخ داد، مجلس شعرا تعطیل گردید و سهند نیز به همراه بسیاری از شعرا و نویسندگان ترک، زندانی و سپس به تهران تبعید گردید.

تبریزیمه یانا یانا باخایدیم

سریلیب اوستونه باغچالار باغلار

او تورپاق حسرتى اوره یى داغلار

سندن اوزاق دوشن هر زامان آغلار

سلطانین باشینا گلیب چیخایدیم

تبریزیمه یانا یانا باخایدیم ...

فلک اوزاق سالیر هر کیمى یاردان

اووچونو مارال دان ، باغبانى باردان

وطن قوخوسو من آلیم هاردان ؟

عینالى یا هر گون گلیب چیخایدیم

تبریزیمه یانا یانا باخایدیم ...

ارکین کرپیجى نى اؤپمه یه گلیم

سورتوشسون داغینا ، داشینا الیم

کئشکه لال اولمایا سوسمایا دیلیم

سهند قالاسینا گلیب چیخایدیم

تبریزیمه یانا یانا باخایدیم ...

آى ایللر یورغونو، آى قوجا تبریز

چاغیر قوجاغیندا جوموب یاتاق بیز

وطنیم آنادیر ، وطنیم عزیز

جوت باجى یا بیرده گلیب چیخایدیم

تبریزیمه یانا یانا باخایدیم ...

 (بابک قوجازاده)

شهریار (سهندیه)

سهندیه ( شعر از استاد شهریار )
.
شاه داغیم ،
 چال پاپاغیم ،
ائل دایاغیم ،
شانلی سهندیم
باشی طوفانلی سهندیم
باشدا حیدر بابا تک قارلا قیروولا قاریشیب سان
سون ایپک تئللی بولودلارلا افقده ساریشیب سان
ساواشارکن باریشیب سان
 
گویدن الهام آلالی سرری سماواته دئیه رسن
هله آغ کورکی بورون ، یازدا یاشیل دون دا گئیه رسن
قورادان حالوا یئیه رسن
 
دوشلرونده صونالار سینه سی تک شوخ ممه لرده
نه شیرین چشمه لرین وار
اویاشیل تئللری ، یئل هورمه ده آینالی سحرده
عشوه لی ائشمه لرین وار
قوی یاغیش یاغسادا یا غسین
سئل اولوب آخسادا آخسین
یانلاروندا دره لر وار
قوی قلمقاشلارین اوچسون فره لرله ، هامی باخسین
دوشلرونده هئره لروار
او اتک لرده نه قیزلار یاناغی لاله لرین وار
 
گول چیچکدن بزه ننده ، نه گلین لرکیمی نازین
یئل اسنده اوسولاردا نه درین راز نیازین
اوینایار گوللوقوتازین
تیتره ییر ساز تئلی تک شاخه لرین چایدا چمنده
یئل او تئلرده گزه نده ، نه کوراوغلی چالی سازین
اورده گون خلوت ائدیب گولده پری لرله چیمنده
قول قانادان اونا آغ حوله آچار غمزه لی قازین
قیش گئده ر ، قوی گله یازین
هله نوروز گلی وار ، قار چیچگین وار ، گله جکلر
سئل ، یاغیشدا یویونار کن ده گونش له گوله جکلر
اوزلرین تئز سیله جکلر
 
قیشدا کهلیک هوسی له ، چوله قاچدیقدا جوانلار
قاردا قاققیلدا یاراق نازلی قلمقاشلارین اولسون
یاز ، او دوشلرده ناهار منده سین آچدیقدا چوبانلار
بوللی ، سودلی سورولر ، دادلی قاووتماشلارین اولسون
 
آد آلیب سندن او شاعر کی ، سن اوندان آدآلارسان
اونا هر داد وئره سن یوز او مقابل داد آلارسان
تاریدان هر زاد آلارسان
آداش اولدوقدا ، سن اونلا ، داها آرتیق اوجالارسان
باش اوجالدیقدا دماوند داغیندان باج آلارسان
شئر الیندن تاج آلارسان
اودا ، شعرین ، ادبین شاه داغیدیر ، شانلی سهندی
اودا ، سیمرغ دن آلماقدادی فندی
شعر یازاندا قلمیندن باخاسان در سپه لندی
سانکی اولدوزلار الندی
سوز دئینده گوروسن قاتدی گولی ، پسته نی ، قندی
یاشاسین شاعر افندی
اونه شاعر ، کی داغین وصفینه مصداق اونی گوردوم
من سنون تک اوجالیق مشقینه مشاق اونی گوردوم
عشقه ، عشق اهلینه مشتاق اونی گوردوم
اونه شاعر ، کی خیال مرکبینه شووشیغایاندا
او نهنگ آت آیاغین توزلی بولودلاردا قویاندا
 
لوله لنمکده دی یئر - گوی نئجه طومار ساریاندا
گوره جکسن او زماندا
نه زمان وارسا ، مکان وارسا کسیب بیچدی بیر آندا
گئچه جکلر ، گله جکلر نه بویاندا ، نه اویاندا
نه بیلیم قالدی هایاندا؟
 
باخ نه حرمت وار اونون ئوزدئمیشی توک پاپاغیندا
شعرینین تاجی اگیلمیش باشی دورموش قاباغیندا
باشینا ساوریلان اینجی ، چاریق اولموش آیاغیندا
وحی دیر شعری ، ملک لردی پیچیلدیر قولاغیندا
شهدی وار بال دوداغیندا
 
اودا داغلار کیمی شانینده نه یازسام یاراشاندیر
اودا ظالم قوپاران قارلا کولک له دوروشاندیر
قودوزا ، ظالمه قارشی سینه گرمیش ، ووروشاندیر
قودوزون کورکنه ، ظالم بیره لر تک داراشاندیر
آمما وجهینده فقیر خلقی اگیلمیش سوروشاندیر
قارا ملتده هنر بولسا هنر له آراشاندیر
قارالارلا قاریشاندیر
ساریشاندیر
گئجه حققین گوزودیر ، طور تورتمیش اوجاغیندا
اری ییب یاغ تک اورکلردی یانیرلار چیراغیندا
می ، محبتدن ایچیب لاله بیتیبدیر یاناغیندا
او بیر اوغلان کی ، پری لر سو ایچرلر چاناغیندا
اینجی قاینار بولاغیندا
طبعی بیر سوگلی بولبول کی ، اوخور گول بوداغیندا
ساری سونبول قوجاغیندا
سولار افسانه دی سویله ر اونون افسونلی باغیندا
سحرین چنلی چاغیندا
 
شاعرین ذوقی ، نه افسونلی ، نه افسانه لی باغلار
آی نه باغلارکی ((الف لیلی )) ده افسانه ده باغلار
اودیاخیب ، داغلاری داغلار
گول گولرسه بولاغ آغلار
 
شاعرین عالمی ئولمز ، اونا عالمده زوال یوخ
آرزیلار اوردا خاطرلیه امکاندی ، محال یوخ
باغ جنت کیمی اوردا بو حرام دیر بوحلال یوخ
اومحبتده ملال یوخ
اوردا حال دیر داها قال یوخ
گئجه لر اوردا گوموشدندی ، قیزیلدان نه گونوزلر
نه زمرد کیمی باغلاردی ، نه مرمر کیمی دوزلر
نه ساری تئللی اینکلر ، نه آلا گوزلو ئوکوزلر
آی نئجه آی کیمی اوزلر؟
 
گول آغاجلاری نه طاوس کیمی چترین آچیب الوان
حلله کروانیدی چوللر ، بزه نر سورسه بو کروان
دوه کروانی دا داغلار ، یوکی اطلس دی بو حیوان
صابرین شهرینه دوغرو ، قاطاری چکمه ده سروان
او خیالیمداکی شیروان
 
اور دا قاردا یاغار ، آمما داها گوللر سولا بیلمز
بو طبیعت ،او طراوتده محال دیر اولا بیلمز
عومر پیمانه سی اوردا دولا بیلمز
 
او افقلرده باخارسان نه ده نیزلر ، نه بوغازلار
نه پریلر کیمی قوشلار قونوب ، اوچماقدا ن قاز لار
گولده چیممکده نه قیزلار
 
بالیغ اولدوز کیمی گوللرده ، ده نیز لرده پاریلدار
آبشار مرواری سین سئل کیمی توکدوکده خاریلدار
یئل کوشولدار ، سو شاریلدار
.

بولود قاراچورلو ( سهند )

بولود قاراچورلو معروف به سهند

کتاب قارداش آندی توسط آقای بولود قاراچورلو معروف به سهند در 1078 صفحه تهیه شده است. در مجموعه‌ی حاضر قارداش آندی شعرهایی در قالب غزل، مثنوی، رباعی و دوبیتی با مضامینی عارفانه، مذهبی، سیاسی و... به زبان ترکی سروده شده است. عناوین برخی شعرها عبارت‌اند از: من سهندم باشیم اوجادیر، طالعیمه باخ؛ من تبریزدن گلمیشم؛ بیدارشو صمد؛ سازیمین سؤزو؛ قارداش آندی؛ قوربانیمی قبول ائیله آراز.

بولود قاراچورلو در سال ۱۳۰۵ در مراغه در یک خانواده کارگری به دنیا آمد پدر و مادرش اسم فرزندشان را بولود (ابر) گذاشتند. بولود در دوران جوانی به خاطر شرایط سخت خانواده بدون اتمام متوسطه، برای کمک به خانواده وارد بازار کار شد. در ۱۳۱۹ با اشغال ایران توسط متفقین، بولود جوان وارد سیاست شد و اولین شعرش در مجلس شاعران در تبریز خوانده شد. اولین شعر بولود :

تاریخ‌لر بویونجا ائ بؤیوک وطن،
یاغییا دوشمنه اییلمه دین سن،
بوگون طبیعت‌دن ایلهام آلدیم من،
گئچدی سحر واقتی بو سؤز اورکدن،
اینسانا روح وئره ن دیلینه آلقیش،

 در سال ۱۳۳۲ پس از آزاد شدن سهند و دوستانش از زندان، کودتای ۲۸ مرداد برای سرنگونی دولت مصدق رخ داد. در این سالها سهند با دوست نزدیک و صمیمی خود فرزانه در تهران زندگی می‌کرد. او با راهنمائی دوستش با فولکلور و خصوصاً کتاب دده قورقود الفت گرفت گویند او خود مسببی برای شهریار برای سرودن شعر حیدربابایه سلام بود و در عین حال خود نیز با الهام از همین کتاب، دده قورقود را شروع به نظم کشیدن کرد.

او میراث‌دار سه شکست در عرصه مبارزات طبقاتی دمکراتیک (انقلاب مشروطیت) مبارزات ملی (فرقه دمکرات آذربایجان) و مبارزات ملی (حکومت دکتر مصدق) بوده و بدین ترتیب تجربه ناب او از هستی در یکی از تلخ‌ترین و طوفانی‌ترین برهه از تحولات اجتماعی که همواره داغ جانکاه شکست و تباهی مجاهدان و آزادیخواهان و سر برآوردن استبدادهای سهمناک‌تر را بر خود داشته انجام گرفته است، روزگاری که در آن فرزانگان و راست‌قامتان این ملت در زیر چکمه خودکامگان بیشترین هزینه و تقاص را پرداختند و در این میان مردم آذربایجان به واسطه اینکه در هر سه نهضت یاد شده بیشترین نقش را داشته و بالاترین پایداری و استقامت را نموده بودند بیش از دیگر هموطنان خود مورد ظلم و ستم استبداد شاهنشاهی فرا گرفته و عواقب ناگوار آن را چشیدند

اشعار بولود قاراچورلو را شاید بتوان از جهت ایماژ شاعرانه و خلق فضای ترس‌آور و وهم‌آلود در ردیف پیش رمان‌های رئالیستی صادق هدایت بخصوص «بوف کور» نمایشنامه‌ها و داستان‌های کوتاه دکتر غلامحسین ساعدی بویژه «عزاداران بیل» همچنین رمان «سنفونی مردگان» عباس معروفی محسوب نمود. یعنی هم طراز قله‌های ادبیات داستانی معاصر ایران که با استعداد هنری شگرف و صمیمیت و صداقتی کم نظیر با زندگی و آثار قلمی خود و با سینه‌ای گشاده به مصاف خودکامگانی که شعور انسان را تحقیر می‌کردند رفته، و عمیق‌ترین بنیان استبداد را که ریشه در ذهن و روان تاریخی این ملت دارد یعنی «ترس» و «واهمه» را به ریشخند گرفته و از سر بریده، نترسیدند.

بولود قاراچورلو را از جهتی می‌توان مانند دکتر غلامحسین ساعدی «هنرمند ـ چریک» دانست چرا که او شاعری بسیار حساس و از نظر فکری و اجتماعی رزمنده است. او با تخلص «سهند» که نماد مقاومت و پایداری است اغلب اشعار خود را در مقطعی از تاریخ ایران سروده که نظام سیاسی ـ پهلوی دوم ـ در اوج تبلور سلطه و خودکامگی و سازمان یافتگی نیروهای اطلاعاتی و امنیتی (ساواک) قرار داشت و زادگاه او، پس از شکست نهضت فرقه دموکرات آذربایجان و سرکوب شدید مردم از سوی خوانین و حکومت مرکزی، در حاشیه مسائل و جریانات اجتماعی، سیاسی، بین المللی و ملی قرار گرفته و هویت و فرهنگ و زبان آذربایجان بشدت در معرض تهاجم و اضمحلال بوده و از سوی رژیم تحقیر و تخطئه می‌شد چنانچه این شاعر ارزنده در اوج خفقان و نهایت درماندگی مردم آذربایجان در بیان این وضعیت تلخ در قطعه شعری چنین می‌سراید :

طالئعیمه باخ،
دوشونجه‌لریم یاساق،
دویقولاریم یاساق،
گئچمیشیمدن سؤز آچماغیم یاساق،
گله‌جه ییمدن دانیشماغیم یاساق،
آتا-بابامین آدین چکمه‌ییم یاساق،
آتامدان آد آپارماغیم یاساق..
بیلیرسن؟
آنادان دوغولاندا بئله،
اؤزوم بیلمه یه ـ بیلمه یه،
دیل آچیب دانیشدیغیم دیلده،
دانیشماغیم دا یاساق ایمیش، یاساق،

آزربایجانین دییرلی و باش مبارزی آزادلیق و استیقلال اوگروندا جان وییرن بولود قاراچورلونو مقلب به سهند سایقینان آنیریک.