اورارتو ها در سده نهم قبل از میلاد از اتحاد طایفه ای بوجود آمد .
این همان کشوریست که در زبان عبری و در تورات ، آرارات خوانده میشود و
هنوز هم این نام بر کوه آرارات که سرزمین اورارتو بوده است باقی مانده
است.
پایتخت آن ،توشپا در محل شهر وان ترکیه بوده است.
محمد جواد مشکور اولین کسی که رساله خود را پیرامون مردم اورارتو نوشت معتقد است:
««اورارتو ها از دشمنان سرسخت آشور ها بودند و در عصر خود واجد تمدنی
درخشان و پیشرفته بودند و در آبادانی جهان سهم بزرگی را دارا شدند»»
کتیبه های زیادی تاکنون از دوران اورارتو ها در آذربایجان کشف شده است
که نشان از تمدن غنی آذربایجان میباشد که اینجا به اختصار به آنها
میپردازیم.
۱- کتیبه سقین دل ورزقان:«این کتیبه در کوهی بنام زاغی در ۵ کیلومتری
ورزقان یافت شده است که طول آن ۱۱۵ و عرضش ۴۷ سانتی متر میباشد» این کتیبه
توسط محمد جواد مشکور کشف گردید.
۲- کتیبه رازلیق سراب:«این کتیبه در کوه زاغان واقع در ۱۲ کیلومتری شهر سراب کشف گردید.
۳- کتیبه نشتبان سراب در دهکده نشتبان در دره قره کوه پیدا شده است
،این کتیبه مانند اوجاق و مکان مقدسی در بین روستاییان مورد احترام و تقدس
میباشد.
۴-کتیبه داش تپه میاندوآب:«دو قطعه از چهار قطعه سنگی که این کتیبه
بر آن حفاری شده توسط فابر به موزه ایتالیا انتقال یافته و دو قطعه دیگر
هنوز در جای خود باقیست. این سنگ نوشته را به عصر منوآ ،یکی از شاهان
اورارتو مربوط دانسته اند.
۵-کتیبه کله شین اشنویه:«این کتیبه را شولتز آلمانی کشف و راولینسن انگلیسی معرفی نمود»
کتیبه ها و بقایای بازمانده از اورارتویی ها در نقاط مختلف آذربایجان
حاکی از فرمانروای فرمانروایان اورارتویی در بخش پهناور آذربایجان میباشد.
