ﻓﺎرس دیلی اﻳﺮانﻳﻦ رسمی، دوﻟﺖ و ﺗﺤﺼﻴﻞ دیلی اوﻟﺪوﻏﻮﻧﺪان ﺑﻮ دﻳﻠﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده دایره‌سی ﮔﻮﻧﺪن-ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺌﻨﻴﺸﻠﻨﻤﻜﺪه و ﻓﺎرس اوﻟﻤﺎﻳﺎن ﺑﺎﺷﻘﺎ دﻳﻠﻠﺮﻳﻦ داﻧﻴﺸﻤﺎ و اﺳﺘﻔﺎده مئیدانی ﻫﺮ ﮔﻮن او بیری ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ داراﻟﻤﺎﻗﺪادﻳﺮ.
ﮔﺌﭽﻤﻴﺸﺪه دﻳﻞ ﻳﺎﻟﻨﻴﺰ ارﺗﺒﺎط واﺳﻄﻪﺳﻲ کیمی اوﻟﺴﺎ دا، ﻣﻴﻼدی 19-ﺟﻮ ﻳﻮز اﻳﻠﻠﻴﮕﻴﻦ ﺳﻮﻧﻼری و 20-جی ﻳﻮز اﻳﻠﻠﮕﻴﻦ اوﻟﻠﺮﻳﻨﺪن دﻳﻞ و اوﻧﻮن ﮔﺌﭽﻤﻴﺶ و ﻣﻌﺎﺻﻴﺮ ادﺑﻴﺎت و مدنییتی او دﻳﻠﺪه داﻧﻴﺸﺎن میللتین هویتی و کیملیگی کیمی اؤزوﻧﻮ ﮔﺆﺳﺘﺮﻣﻴﺸﺪﻳﺮ.
1309-جو ﻫﺠﺮی ﺷﻤﺴﻲ اﻳﻠﻴﻨﺪن و رﺿﺎﺧﺎنﻳﻦ دﺳﺘﻮری اﻳﻠﻪ اﻳﺮاﻧﺪا ﻋﻤﻮم ﺗﺤﺼﻴﻞ دﻳﻠﻲ ﻳﺎﻟﻨﻴﺰ ﻓﺎرس دﻳﻠﻲ اﻋﻼن و ﺑﺎﺷﻘﺎ دﻳﻠﻠﺮﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ – ﻣﺪرﺳﻪﻟﺮده ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻳﺎﺳﺎق اوﻟﺪوﻏﻮ اوﭼﻮن ﻓﺎرس دﻳﻠﻲ اﻳﺮان ﭼﺮﭼﻴﻮهﺳﻴﻨﺪه داﻫﺎ ﭼﻮخ ﮔﺌﻨﻴﺸﻠﻨﻤﻪﻳﻪ و ﮔﻠﻴﺸﻤﻪﻳﻪ ﺑﺎﺷﻼﻣﻴﺶ و ﺑﺎﺷﻘﺎ دﻳﻠﻠﺮ، اؤزﻟﻠﻴﻜﻠﻪ ده ﺗﻮرﻛﺠﻪﻧﻴﻦ رﺳﻤﻲ داﻳﺮهﻟﺮده و رﺳﻤﻲ ﺳﻨﺪﻟﺮده اﺳﺘﻔﺎده اوﻟﻤﺎﺳﻲ و ﺣﺘﻲ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻣﻜﺘﺒﻠﺮده و درس زاﻣﺎﻧﻲ ﻓﺎرﺳﺠﺎ ﺑﻴﻠﻤﻪﻳﻦ ﻛﻴﭽﻴﻚ اوﺷﺎﻗﻼر ﻃﺮﻓﻴﻨﺪن داﻧﻴﺸﻴﻠﻤﺎﺳﻲﻧﻴﻦ ﻳﺎﺳﺎق اوﻟﻤﺎﺳﻲ و داﻧﻴﺸﺎﻧﻼرا ﺟﺰا وﺋﺮﻳﻠﻤﻪﺳﻲ ﺑﻮ دﻳﻠﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده داﻳﺮهﺳﻴﻨﻲ داراﻟﺘﻤﺎﻏﺎ ﻃﺮف ﮔﺘﻴﺮﻳﺐ ﭼﻴﺨﺎرﻣﻴﺸﺪﻳﺮ.
1335-جی ﻫﺠﺮی ﺷﻤﺴﻲ اﻳﻠﻴﻨﺪن اﻳﻨﺪیﻳﻪ ﻗﺪر اﻳﺮاﻧﺪا ﻫﺮ 10 اﻳﻠﺪن ﺑﻴﺮ آﭘﺎرﻳﻼن رﺳﻤﻲ دؤوﻟﺖ ﺳﺎﻳﻴﻤﻴﻨﺪا ﺑﻮ اؤﻟﻜﻪده ﻳﺎﺷﺎﻳﺎن اﻧﺴﺎﻧﻼرﻳﻦ آﻳﻠﻴﻖ ﮔﻠﻴﺮﻳﻨﺪن ﺗﻮﺗﻤﻮش، ﺳﺎواد درﺟﻪﺳﻴﻨﻪ، ﻳﺎﺷﺎدﻳﻘﻼری ﻣﺴﻜﻨﻴﻦ ﺻﺎﺣﻴﺒﻲ و ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺎﺟﺮی اوﻟﻤﺎﻻرﻳﻨﺎ، ﻳﺎشاییش و ﺳﺎﻏﻠﻴﻖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻟﺮی، ﻛﻨﺪ اﻫﺎﻟﻴﺴﻲﻧﻴﻦ اﻛﻴﻦ ﻳﺌﺮﻟﺮیﻧﻴﻦ اوز اؤﻟﭽﻮﻣﻮ (ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ)، ﻣﺎل - ﺣﻴﻮاﻧﻼریﻧﻴﻦ ﺳﺎﻳﻴﺴﻲ و ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻼر اوزرﻳﻨﺪه آﻣﺎر ﻣﺄﻣﻮرﻻری ﻃﺮﻓﻴﻨﺪن اﻫﺎﻟﻴﺪن ﺳﻮروﺷﻮﻟﺪوﻏﻮﻧﺎ ﺑﺎﺧﻤﺎﻳﺎراق (ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ آﻣﺎری ﻛﺸﻮر، 1370) اوﻧﻼردان ﻧﻪ دﻳﻠﺪه داﻧﻴﺸﺪﻳﻘﻼری و آﺗﺎ - آﻧﺎﻻریﻧﻴﻦ دﻳﻠﻠﺮیﻧﻴﻦ ﻧﻪ اوﻟﺪوﻏﻮ ﺣﺎﻗﻴﻨﺪا ﻫﺌﭻ زاﻣﺎن ﺳﻮروﺷﻮﻟﻤﺎدﻳﻐﻴﻨﺎ ﮔﺆره اﻳﺮاﻧﺪا داﻧﻴﺸﻴﻼن دﻳﻠﻠﺮﻳﻦ ﺳﺎﻳﻲ رﺳﻤﻲ ﺳﺎﻳﻴﻤﺪا و دؤﻟﺖ آﻣﺎرﻳﻨﺪا ﺑﻠﻠﻲ اوﻟﻤﺎﻣﻴﺸﺪﻳﺮ.
ﻻﻛﻴﻦ ﻓﺎرس دﻳﻠﻲﻧﻴﻦ رﺳﻤﻲ و دؤﻟﺖ دﻳﻠﻲ اوﻟﺪوﻏﻮﻧﻮ و ﺗﻬﺮان و ﻛﺮج ﻛﻴﻤﻲ ﺷﻬﺮﻟﺮﻳﻦ داﻫﺎ ﭼﻮخ ﻓﺎرس دﻳﻠﻠﻲ ﺷﻬﺮ ﺣﺴﺎب اﺋﺪﻳﻠﺪﻳﮕﻴﻨﻲ ﻧﻈﺮه آﻻراق، 1372-جی اﻳﻞ ﺑﻬﻤﻦ آﻳﻴﻨﺪا ﺗﺒﺮﻳﺰ'ﻳﻦ ﻓﺮوغ آزادی ﻗﺰﺋﺘﻲﻧﻴﻦ ﺗﻬﺮاندا ﻳﺎییملانان ﻫﻤﺸﻬﺮی ﻗﺰﺋﺘﻴﻨﻪ اﺳﺘﻨﺎد ائده‌رک وﺋﺮدﻳﮕﻲ ﺑﻮ ﺑﻴﻠﮕﻲ دﻗﺖ ﭼﻜﻴﺠﻲ دﻳﺮ:
"ﺗﻬﺮان اﻫﺎﻟﻴﺴﻲﻧﻴﻦ بئش‌ده اوﭼﻮ ﺗﻮرک‌دور و اؤﻟﻜﻪ ﻧﻔﻮﺳﻮﻧﻮن [اﻳﺮانﻳﻦ] ﻳﺌﺪدی‌ده اوﭼﻮ ﺗﻮرک دﻳﻠﻠﻲدﻳﺮ".
ﻋﻴﻨﻲ ﺣﺎﻟﺪا دوﻛﺘﻮر ﻋﻠﻲاﻛﺒﺮ ﺻﺎﻟﺤﻲ گئچمیش ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺴﻲ ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪیﻧﮋادﻳﻦ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺸﻠﺮ وزﻳﺮی 1390-ﺟﻲ اﻳﻠﻴﻦ دی آﻳﻲﻧﻴﻦ 28-ده ﺗﻮرﻛﻴﻪ ﺳﻔﺮﻳﻨﺪه اؤز ﻣﺴﻠﻜﺪاﺷﻲ اوﻻن و ﺗﻮرﻛﻴﻪﻧﻴﻦ اﻳﻨﺪﻳﻜﻲ ﺑﺎش وزﻳﺮی و او زاﻣﺎﻧﻜﻲ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺸﻠﺮ وزﻳﺮی اوﻻن اﺣﻤﺪ داوود اوﻏﻠﻮ اﻳﻠﻪ ﮔﺆروﺷﻮﻧﺪه دﺋﻤﻴﺸﺪﻳﺮ:
"اﻳﻜﻲ اؤﻟﻜﻪﻧﻴﻦ [اﻳﺮان و ﺗﻮرﻛﻴﻪﻧﻴﻦ] ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻠﺮی ﭼﻮخ ﻳﺎﺧﺸﻲدﻳﺮ و اﻳﺮان ﻧﻔﻮﺳﻮﻧﻮن آﺷﺎﻏﻲ-ﻳﻮﺧﺎری ﻳﻮزده ﻗﻴﺮﺧﻲ (40%) ﺗﻮرﻛﺠﻪ داﻧﻴﺸﻴﺮ. ﺑﻮ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻜﻲ اؤﻟﻜﻪ آراﺳﻴﻨﺪا ﮔﻮﺟﻠﻮ ارﺗﺒﺎط ﻳﺎراﺗﻤﺎﻏﺎ ﻳﺎﺧﺸﻲ ﺳﺒﺒﺪﻳﺮ" (ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ دوﻟﺖ،1390)
راشدی، حسن. ایران‌دا تورک دیلی‌نین یاییم دایره‌سی. وارلیق درگیسی، ایکینجی دؤنم، ایل 1، سایی 2، گوز/پاییز 1994/2015.
