کلمات و اصطلاحات ترکی در صنعت قالیبافی
هنر قالیبافی از اصیلترین هنرهای اقوام و ملل تورک، هم عمر هویت تورکی و دارای سابقه ای بسیار طولانی در آزربایجان است. قالی ترک و آزربایجانی محصولی چند بعدی است و دارای جنبه های هنری، اجتماعی، اقتصادی و تکنیکی بسیار می باشد. قالی ارتباطی نزدیک با سنن و شیوه زندگی، فرهنگ، ادب، روحیات، خلاقیت و تاریخ انسان ترک دارد. اقوام، ایلات، زنان و دختران، هنرمندان و دولت های ترکی و آزربایجانی همه نقشی بسیار مهم در حفظ، توسعه، ترویج و تکمیل این سنت اصیل، رنگارنگ و سحرآمیز ترکی داشته اند. قالی زنده ترین هنر ملی خلق ترک و مملکت آزربایجان، دریچه‌ای بسیار غنی به سوی هنر و زیبائی شناسی ترکی و هویت ملی ترک است.
پس از پایان یافتن حاکمیت اعراب، تا ربع دوم قرن بیستم همیشه بر سرزمین ایران دولتی ترک حاکم بوده است. تا ربع دوم قرن نوزده اکثریت مطلق و امروز اکثریت نسبی مردم کشور ایران را ترکان تشکیل میدهند. اکنون نیز مانند گذشته، این سرزمین به لحاظ جغرافیائی در مرکز جهان تورک، بین شرق و غرب آن قرار دارد. در یک هزار سال گذشته ایران بخشی از جهان تورک، بلکه یکی از مراکز اصلی و تعیین کننده فرهنگی و سیاسی آن بوده است. افزون بر آن اقلا یک سوم از فارس های ساکن در ایران را ترکان فارس زبان شده در سده اخیر تشکیل می دهد. اینها از عواملی هستند که خصلت طولانی و عمیق بودن را به رابطه متقابل دو ملت، زبان و فرهنگ ترک و فارس اعطا کرده و مخصوصا تاثیرپذیری همه جانبه زبان و فرهنگ فارسی از زبان و فرهنگ ترکی را امری فوق العاده طبیعی و دیرپا ساخته اند.
قومیت گرایان فارس و نهادهای فارسگرای ایران (مرکز ملی فرش ایران، میراث فرهنگی و هنری، فرهنگستان هنر، اتاق بازرگانی .... ) که ظاهرا متولی حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ملت ترک نیز هستند، دهه هاست که با تلاش های مستمر و همه جانبه خود و با جعل و تحریف، میراث فرهنگی و تاریخی ملت ترک و آزربایجان را به نام قوم فارس و پرشیا به ایرانیان و جهانیان می شناسانند.
یکی از نمادین ترین این فرهنگ دزدیها، هنر قالیبافی و صنایع مربوطه از آن ملت ترک و آزربایجان است که فارسگرایان به دست اندازی و مصادره آن به نفع قوم و فرهنگ فارسی پرداخته اند. حال آنکه صنعت و هنر قالیبافی و رشته های وابسته، که به اعتراف تمام پژوهشگران جهانی در همخوانی کامل با سبک زندگی و سنن اقوام تورک کوچنده اولیه، شرایط اقلیمی و جغرافیائی سردسیر مناطق تورک نشین و میتولوژی، سیستم سمبولها و زیبائی شناسی اقوام و ملل تورک دارد، از هیچکدام از این جنبه ها دارای سنخیتی با قوم فارس و فارسستان نیست.
یکی از عرصه های حضور زبان ترکی در زبان فارسی مربوط به صنعت قالیبافی یا فرشبافی و رشته های مربوطه آن و کلا صنایع دستی مربوط به بافندگی و سوزن دوزی در میان قوم فارس است که تقریبا همه واژگان کلیدی ان مانند:
قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، گبه بافی، پلاس بافی، خورجین بافی، ورنی بافی، تور بافی، چیغ بافی، زیلو بافی، چادر بافی، جوال بافی، چوغا بافی، بیلیش دوزی، تکه دوزی، منجق دوزی، سرمه دوزی، سکمه دوزی، چارق دوزی، منگوله بافی، یراق دوزی، یلمه بافی، و....
منشاء ترکی دارند. کافی است دقت شود محوری ترین کلمه این صنعت و هنر یعنی "قالی" کلمه ای ترکی و کلمه ای که ترک ستیزان فارس و نهادهای دولتی جانشین آن کرده اند یعنی " فرش " نیز، کلمه ای عربی است. حقیقت عریان این است که در زبان فارسی هیچ کلمه ای نه برای ادای مفهوم قالی و نه بسیاری دیگر از محصولات عمده این صنعت-هنر گویا پارسی و پرشین وجود ندارد! اکثریت مطلق این نام ها ترکی اند و تعداد معدودی نیز عربی (فرش، مفرش،...) و یونانی (گونی، تلیس، ...) می باشند.
قومیت گرایان فارس و نهادهای فرهنگی دولتی تحت کنترل آنها در ایران برای انکار حضور واژگان ترکی در زبان فارسی و اثبات تعلق هنر و میراث قالیبافی ترکی و آزربایجانی و صنایع مربوطه آن به قوم فارس و نیز انکار حقیقت بارز اقتباس نمودن این هنر و صنعت ترکی از سوی فارسان، دست به تدابیری ناشایست زده اند. یکی از مهمترین این تدابیر، جعل ریشه های فارسی برای کلمات و تعابیر ترکی هنر قالیبافی است. غافل از آنکه در ترمینولوژی اساسی این صنعت تقریبا هیچ چیز فارسی وجود ندارد و اگر نیز وجود داشته باشد صرفا ترجمه ای جدید و متاخر از تعبیرات قدیمی و کلمات اصیل ترکی است.
اطلاعات کلی قالی پازیریک قدیمی ترین قالی ترکان بصورت زیر است:
نام : قالی پازیریک
دوره : به طور قطعی مشخص نیست.
تاریخ ساخت : سده پنجم و چهارم پیش از میلاد
محل اکتشاف : دره پازیریک (جنوب سیبری مرکزی و در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان)
کاشف : سرگی رودنکو، باستان‌شناس روس
تاریخ کشف : ۱۳۲۸ (۱۹۴۹)
محل نگهداری : موزه آرمیتاژ، سن پترزبورگ، روسیه
جنس : پشم
منبع :زبان و ادبیات ترکان خراسان
www.Turanian.blog.ir
