مقبرةالشعرا (آرامگاه شاعران بزرگ آذربایجان) یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب واقع شده‌است. مقبرةالشعرا هم‌اکنون در پیرامون تکیهٔ حیدر در تقاطع خیابان‌های ثقةالاسلام و عارف شهر تبریز واقع شده‌است و در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملا باشی قراردارد.مقبره الشعرا در گذشته با اسامی حظیره الشعرا ، حظیره القضاه ، قبرستان سرخاب نیز نامیده میشد اما متاسفانه گذشت روزگاران و مهم‌تر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله، شکل ظاهری آن را از بین برده است.
تاریخچه :
نام این
گورستان در آثار مکتوب پیش از سدهٔ
هشتم هجری به‌چشم نمی‌خورد. کتاب لباب‌الالباب تألیف محمد عوفی در سال ۶۱۸ هجری که در آن شرح حالی از
شاعران سدهٔ هشتم
هجری -همانند خاقانی و فارابی که در مقبرةالشعرا مدفون‌اند- گنجانده شده‌است، نامی
از این مکان به‌میان آورده نشده‌است. قدیمی‌ترین اشاره به این گورستان در کتاب
نزهةالقلوب تألیف حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰
هجری می‌باشد؛ همچنین در «تاریخ گزیدهٔ
مستوفی» تألیف ۷۳۰ هجری
نیز به مقبرةالشعرا اشاره شده‌است.
به‌دلیل متروک‌شدن مقبرةالشعرا پس از زمین‌لرزه‌های سال‌های ۱۱۹۳ و ۱۱۹۴ هجری قمری و به‌دلیل مدفون‌شدن
بسیاری از شاعران و عارفان بزرگ در این گورستان، در شهریورماه ۱۳۵۰ خورشیدی مسابقه‌ای برای طرح یک
بنای یادبود در مقبرةالشعرا توسط روزنامه‌های اطلاعات و کیهان و مجلهٔ یغما
برگزار گردید و پس از چندی پیشنهاد «غلام‌رضا فرزان‌مهر» برگزیده شد و عملیات
احداث بنای یادبود آغاز گردید. هم‌اکنون این بنای یادبود نماد مقبرةالشعرا و یکی
از نمادهای شهر تبریز محسوب می‌شود.
جمهوری آذربایجان در مسابقات آواز یوروویژن ۲۰۰۹ از تصویر مقبرةالشعرا به عنوان
یکی از نمادهای خود استفاده کرد .
دفن شدگان بزرگ آذربایجان
بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم
اسدی طوسی تا استاد شهریار، یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند.
از معروفترین آرمیدگان در مقبرةالشعرا می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
- اسدی طوسی
- خاقانی شروانی
- ذوالفقار شروانی
- سید محمدحسین شهریار
- عزیز خان مکری
- شاهپور نیشابوری
- شکیبی تبریزی
- شمس‌الدین سجاسی
- ظهیر فاریابی
- قطران تبریزی
- لسانی شیرازی
- مانی شیرازی
- مجیرالدین بیلقانی
- مغربی تبریزی
- همام تبریزی
- اشهر سبزواری
- بابامزید
- باباحسن
- عبدالرحیم آبادی
- نظام الدین یحیی الغوری
- حسن بلغاری
- سلطان پیرباب
- معین الدین صفار
- کمال الدین عبدالقادر نخجوانی
- بهاءالدین خاکی
- ضیاءالدین بزرگ
- ابوالعلاء فلکی
- عصار تبریزی
- انوری ابیوردی
- شیخ محمد خیابانی
- ثقةالاسلام تبریزی
- امیه بن عمر و بن عمیه
- محمد جعفر کبودر آهنگی قره‌گوزلو (مجذوبعلیشاه همدانی)
- هفت خواهران
- امیر عبدالغفار
- میرزا شفیع مستوفی
- حارث بن امیه
- امام طالحه
- پیر محمد
- حافظ حسین زال
- عبدالرحیم خلوتی
- درویش سراج الدین قاسم
- اکمل الدین مظفر بزازی
- مجد الدین صنع الله کوزه کنانی
- نجم الدین سمساری
- برهان الدین واعظ هروی
- قاضی مجد الدین محمد انصاری
- خواجه عبدالرحیم اژآبادی
- شمس الدین محمد خطاط
- شیخ اسحاق مراغی
- صلاح المله و الدین حسن نخجوانی ثم البلغاری
- سید جلال الدین مهدی نقیب تبریزی حسنی
- شیخ نور الدین بیمارستانی
- تاج الدین منشاوی
- فخرالدین احمد اره گر
- پیر عماد الدین
- اخی خیر الدین
- غیاث الدین محمد
- پیر لیفی
- پیر سلیمانشاه جوهری
- ابی حامد افضل الدین محمد بن اسعد بن الفقیه محمد التبریزی المحدث
- حافظ حسن کمانکش
- بهاء الدین محمد خاکی
- پیر محمد
- پیر رازیار
- پیر قندیلی
- پیر ترک
- با با اسماعیل
- بابا احمد قمچی باف
- مولانا محمود اژآبادی
- شرف الدین نوری طارمی
- نصرالله طبیب
- سلطان دده علی
- دکتر مهدی روشن ضمیر
- دکتر محمود پدیده
- استاد جواد آذر
- استاد میرزا طاهر خوشنویس تبریزی
- محمود ملماسی
- سید یوسف نجمی
- استاد علی حریرچی
