نظامی گنجوی

الیاس بن یوسف بن زکی معروف به نظامی  در گنجه به دنیا آمد،گنجه در آن روزگار ،با وجود بی سامانی ها و پریشانی های حاصل از کشمکش ها،کانون و مهد بزرگ شعر فارسی بود.گرچه «شروان» به سبب وجود شاعرانی چون خاقانی ،فلکی و مجیر پرآوازه بود گنجه نیز از شعر شاعرانی چون ابوالعلاء گنجوی و مهستی گنجوی نامور گشته بود اما آوازة نظامی همه را تحت الشعاع خود گرفت. 

نظامی دارای پنج مثنوی یا پنج گنج و یک دیوان شعر می باشد که عبارتند از: 

1. مخزن الاسرار: 2260 تا 2400 بیت که حدوداً سال 570 سروده است. 

2. خسرو و شیرین: یا هوسنامه منظومه ای است غنایی که 6500 بیت است و نظامی آن را در سال 576 هجری قمری به پایان برده است. 

3. لیلی و مجنون: حدود 4700 بیت در سال 584 هجری قمری در مدت 4 ماه آن را سروده است. 

4. هفت پیکر:یا هفت گنبد یا بهرام نامه که شاهکار نظامی است. 

5. اسکندرنامه:بیش از 10000 بیت دارد و دو بخش می باشد بخش اول آن معروف به شرفنامه و بخش دوم آن معروف به اقبالنامه یا خردنامه می باشد.در سال 599 هجری قمری سروده شده است. 

6. دیوان قصاید و غزلیات : 1900 بیت است که شادروان استاد سعید نفیسی فراهم ساخته است. 

سلسله افشاریان

افشاریان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که از سال 1736 میلادی توسط نادر شاه تاسیس و به مدت 60 سال حکم راندند .

نادر شاه از ۱۱۱۴ خورشیدی تا ۳۰ خرداد۱۱۲۶ خورشیدی، پادشاه ایران بود او در سال ۱۰۶۷ در ایل افشار در «درگز» خراسان به دنیا آمد اَفشار یا «اوشار» یکی از ایلهای بزرگ ترکان اغوز است .

این ایل به دو شعبه بزرگ تقسیم می‏شد: یکی «قاسملو» و دیگری «ارخلو یا قرخلو»؛ نادر شاه افشار از شعبه اخیر بود. طایفه قرخلو را شاه اسماعیل از آذربایجان به خراسان کوچاند و در شمال آن سرزمین، در نواحی «ابیورد» و «درگز» و «باخرز» تا حدود «مرو» مسکن داد؛ تا در برابر ازبکان و ترکمانان مهاجم سدی باشند. 

سلسله صفویان

                   

صفویان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که شاه اسماعیل زاده اردبیل در سال 1722 میلادی ان را تاسیس و به مدت 221 سال به طول انجامید، وی تبریز را پایتخت خود برگزید و بر سراسر ایران حکومت کرد .

شاه اسماعیل صفوی پدرش به شیخ صفی الدین اردبیلی می رسد و فرزند شیخ حیدر است و مادرش مارتا دختر سلطان اوزون حسن آق قویونلو و کوراکاترینا شاهزاده یونانی ترابوزان بود .

سلسله اق قویونلولار

                   

اق قویونلوها نام یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که از سال 1378 میلادی تاسیس و به مدت 130 سال حکومت کرده اند و بر قسمت هایی از قفقاز شرق ترکیه و شمال ایران حکومت کرده اند .

دوران حکومت آق قیونلوها خصوصا در ایام اوزون حسن و یعقوب یکی از دوران درخشان تاریخ ایران است در عصر اوزون حسن تبریز دوباره رونق خود را باز یافته و بازار تجارتش گرمتر شد. آنها با گشاده دستی و بخششهای بسیار تعداد زیادی از اندیشمندان را گرد خود جمع کردند که از انها می توان به برهان الدین عبدالحمید کرمانی قاضی شربحی و... اشاره کرد. کاخ هشت بهشت در دوران یعقوب سلطان بنا شد و در نزدیکی ان مسجدی زیبا ساختند که بیمارستانی بزرگ و مفید به ان وابسته بود 

بهاء الدین قرا عثمان را بنیانگذار سلسله ترکمانان آق قویونلو می‏دانند. 

سلسله قراقویونلولار

                    

قراقویونلوها ، یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که در سال 1378 تاسیس و به مدت 91 سال حکومت کردند این سلسله  توسط قرامحمد درحوالی دریاچه وان ترکیه تاسیس تبریز پایتخت این سلسله بود و ، در نواحی  آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و اردبیل و همچنین جمهوی آذربایجان  خوزستان، کرمان و فارس عراق عرب و جمهوی ارمنستان و بخش هایی از ترکیه فعلی نیز صاحب قدرت بودند 

 نخستین فرمانروای قراقویونلو، که توانست حکومتی برپا سازد؛ قرایوسف پسر قرامحمد بود. آخرین امیر این خاندان، حسنعلی بن جهانشاه بود که تنها یک سال حکومت کرد. به این ترتیب با مرگ او، سلسله قراقویونلوها در 874 ق منقرض شد.  

جهانشاه  مشهورترین امیر قراقویونلو است که ظاهراً مردی شاعر و هنردوست نیز به شمار می‏رفته. در زمان جهانشاه، دولت قراقویونلو به اوج عظمت و وسعت رسید؛  

چنان که در 844 ق گرجیان را مغلوب کرد و عراق را از دست یکی از برادران خود بیرون آورد.  

در 850 ق بر عراق عجمیا همان منطقه مرکزی و غربی ایران فعلی ، فارس و کرمان مستولی شد و در 862 ق  به عزم تسخیر هرات، لشکر به آن سمت کشید به طوری که پس از شکست دادن میرزا علاء الدوله تیموری، بر هرات نیز استیلا یافت.  

عاقبت چون از طغیان پسرش در آذربایجان اطلاع پیدا کرد، با مدعی خویش میرزا سلطان ابوسعید گورکان صلح کرد و به این ترتیب خراسان را به او واگذاشت در نتیجه خود به تبریز بازگشت.  

جهانشاه آتش فتنه‏هایی را که در آذربایجان، بغداد و فارس روشن شده بود، خواباند و چند صباحی بر بخش وسیعی از ایران و عراق حکومت کرد به طوری که مناطق تحت قلمرو خود ا قرین امنیت و آسایش نمود.  

اوضاع برتری جهانشاه ، چنان دوامی نداشت . زیرا مردی قدرتمندتر و تواناتر از او از میان قبیله آق قویونلو به نام حسن بیگ برخاست که نظر به وجود کینه دیرینه در بین دو ایل ترکمان، با وی به جنگ پرداخت. سرانجام چون در سال 872 قجهانشاه به عزم سرکوبی حسن بیگ به به دیار بکر رفت، غافلگیر شد و در حین فرار به قتل رسید.  

از آثار دوران فرمانروایی جهانشاه قراقویونلو ، مسجد بسیار زیبایی در تبریز به نام مسجد کبود «گوی مسجد» است که با وجود صدمه‏های فراوانی که از زلزله دید، هنوز هم بقایای کاشیکاری و معماری آن از برجسته‏ترین آثار اسلامی به شمار می‏رود.

نگاره ای از جهانشاه قراقویونلو یکی از پادشاهان قراقویونلو

سلسله تیموریان

تیموریان  یکی از سلسله های  ترک تبار ایرانی بعد از سلسله جلایریان هستند. بنیانگذار این سلسله امیر تیمور گورکانی بود که به همین جهت به انها گورکانی یان هم گفته میشود این سلسله این سلسله در سال 1370 میلادی تاسیس و به مدت 136 سال حکومت کرده اند در آسیای میانه میزیستند و سمرقند پایتختشان بود. تیمور کشوری گسترده و دولتی قدرتمند ساخته بود و سرزمین ماوراءالنهرن را به اهمیتی رساند بود که تا ان موفق به خود ندیده بود. او مرزهای خود را ابتدا در سرتاسر آسیای میانه و سپس سراسر خراسان و بعد به همهٔ بخشهای ایران و عثمانی و بخشهایی از هندوستان گسترش داد.  

امیر تیمور پس از ۳۶ سال فرمانروایی و کشورگشایی با بر جای گذاشتن قلمروی گسترده، در ۸۰۷ هق در اُترار درگذشت .

دورهٔ تیموریان به رغم نابسامانی و منازعات داخلی و درگیری امیران این خاندان با  قراقوینلوها، دوره رونق فرهنگ، ادبیات، تاریخ، ریاضی و نجوم بود. دربارهای هرات، سمرقند، شیراز، تبریز و اصفهان بهسبب هنرپروری و هنرمندی فرمانروایان تیموری، محل تجمع و آمد و شد هنرمندان و ادیبان برجسته بود .

سلسله سلجوقیان

                      

-- سلجوقیان نام سلسله ترک تبار می باشد که در سال 1037 میلادی تاسیس و به مدت 157 سال به طول انجامید و بر بخش های بزرگی از اسیای غربی و ایران فرمانروایی داشتند 

سلطان طغرل سلجوقی اولین پادشاه سلسله سلجوقیان هست و با براندازی حکومت غزنویان، ایران را در استیلای خویش قرار داد. در روزگار وی کشاورزی رونق یافت و همچنین ایران به بزرگترین حد خود پس از اسلام رسید. 

سلجوقیان در اصل غزهای ترکمان بودند که در دوران سامانی در اطراف دریاچه خوارزم (آرال)، سیردریا و آمودریا میزیستند .

ادامه مقاله در ادامه مطلب......

سلسله غزنویان

                   

غزنویان سلسله ترک تبار می باشد که حکومتشان از سال 963 میلادی تاسیس به مدت 224 سال طول انجامید این حکومت مسلمان در بخشی از شرق خاورمیانه و جنوب آسیای میانه بود از انجا که غزنویان نخستین پایه های حکومتشان را در شهر غزنین آغاز نمودند به غزنویان نامدار شدند.غزنویان به عنوان مروج و ناشر اسلام مورد توجه و تایید خلافت عباسی بود شهرت این حکومت در جهان بیشتر به خاطر فتوحاتی هست که در هندوستان انجام داده اند بنیانگذار این دودمان کسی است بنام سلطان محمود غزنوی پدران او از خانات ترک بودند که در خراسان می زیستند نام اورترین شهریاران این دودمان سلطان محمود و پسرش سلطان مسعود بود پس از سلطان مسعود این دودمان رو ب ناتوانی گذارد.  

سلطان محمود . به دلیری و بیباکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام، مخصوصاً غزوات او در هند و غنایمی که از آنجا آورده مشهوراست. وی اولین فرمانروا در قلمرو خلافت اسلامی است که به خود عنوان «سلطان» داد تا استقلال خود را از دستگاه خلافت نشان دهد. 

یکی از مسائل مهم در دوران غزنویان لشکر کشیهای مداوم به هندوستان بود.هند سرزمینی غنی و آباد بود که بتکدهها و معابد هندوهای آنجا همیشه سرشار از طلا و جواهری بود که مردم برای خدایان خود هدیه میآوردند و حمله غزنویان به آنجا به معنای دستیابی به این ثروت بود.علت بعدی این بود که هندوستان کشوری کافر از نظر مسلمانان بود و لشکر کشی غزنویان به آنجا تلاشی در جهت گسترش اسلام وانمود میکرد و مخصوصا از نظر دولت عباسی جهاد در برابر کفر بود که مشروعیتی را برای حاکمین غزنه به بار میآورد 

این حملات مداوم سپاه غزنویان به هند باعث شد که اسلام در آن شبه قاره گسترش یابد و همچنین باعث گشت قدرت دفاعی این کشور به علت حملات پی در پی رو به زوال گذارد و راه برای حملات بعدی غزنویان باز شود. 

یکی از بزرگترین فتوحات سلطان محمود در هند فتح سومنات بود که بزرگترین و مهمترین بت هندوستان بود هندوان دسته دسته به زیارت این بت میرفتند و صدها برهمن نیز به دعای وی مشغول بودند.جواهرات فراوانی نذر این بت میشد و حتی صدها روستا وقف این بت بود. 

تا قبل از اینکه غزنویان به سومنات حمله کنند، برهمنان هندو برای توجیه بیقدرتی بتهایی که به دست سپاه غزنویان نابود میشد میگفتند که این بتان مورد قهر سومنات هستند.هنگامی که سپاه ۳۰ هزار نفری ترکان غزنویان به قصد سومنات حرکت کردند هندوان به پای سومنات افتادند که جلوی سپاه محمود را بگیرد اما سومنات برای جلوگیری از نابودی خود نیز توانایی کاری را نداشت ٬و بدستور محمود نابود شد و ثروت معبد نیز به غنیمت گرفته شد. 

بعد از مرگ محمود برای به حکومت رسیدن میان دو پسرش یعنی محمد و مسعود اختلاف بوجود آمد و بعد از کشمکشهایی مسعود توانست پیروز شود و به حکومت برسد 

مسعود غزنوی نیز مانند نیاکان خود حمله به هند را در سرلوحه کارهایش قرار دارد اما دیگر از آن ثروتهای افسانهای هند خبری نبود و در نتیجه بار سنگین هزینهها بر دوش مردمی نهاده شد که مجبور بودند مالیات بپردازند و این خود باعث نارضایتی مردم بویژه مردم خراسان شد.و در نتیجه توجه بیش از اندازه مسعود به هند وی از تحرکات سلجوقیان در خراسان غافل ماند. پس از مرگ مسعود فرمانروایی غزنویان به قسمتی از غرب هند به مرکزیت لاهور محدود گشت. و در نهایت در قرن ششم هجری غوریان آخرین بقایای غزنویان را نیز از بین بردند .

           

نگاره سلطان محمود غزنوی مؤسس سلسله غزنویان

مانقورت

روزی پسر جوانی بنام "ژول آمان" (یول آمان) فرزند پیرزنی بنام "نایمان آنا" برای گرفتن انتقام خون پدر خود از ژوان  ژوان ها که در جنگ با آنان کشته شده بود  به اتفاق سایر جوانان قبیله نایمان به ژوان ژوان ها حمله کرده و بعد از جنگی قهرمانانه اسیر می شود. ژوان ژوان ها او رامان قورت کرده و به چوپانی گله های خود می گمارند. "نایمان آنا" برای نجات پسرش به منطقه ژوان  ژوان ها رفته و پسر خود را می بیند که چوپان گله شده است. مادر به فرزند نزدیک شده و اسمش را می پرسد. پسر جواب می دهد که نامش مان قورت است. مادر در میان حسرت و ناامیدی از پدر و مادر و ایل و تبارش می پرسد. پسر جوان تنها یک جواب دارد آنهم: من مان قورت هستم. مادر سعی می کند حافظه ی پسر جوانش را به کار بیاندازد. "چنگیز ایتماتف" - نویسنده معروف قرقیزی - در همان رمان "روزی به درازی قرن" بقیه ماجرا را چنین به رشته قلم می کشد که مادر خطاب به پسرش می گوید: اسم تو ژول آمان است می شنوی؟ تو ژول آمان هستی. اسم پدرت هم دونن بای (Donan bay) است پدرت بادت نیست؟ آخر او در زمان کودکیت به تو تیراندازی یاد می داد. من هم مادر تو هستم، تو پسر من هستی، تو از قبیله نایمان هستی متوجه شدی؟ تو نایمان هستی 

او (مان قورت) با بی اعتنایی کامل به سخنان مادرش گوش می داد. گویی اصلا این حرفها ربطی به او ندارد 

نایمان آنا باز دوباره تلاش کرد که حافظه پسرش را بکار بیاندازد لذا با التماس گفت: 

 اسمت را بیاد بیاور... ببین اسمت چیست مگر نمی دانی که پدرت دونن بای است؟ اسم تو مان قورت نیست ژول آمان است. برای این اسمت را ژول آمان گذاشته ایم که تو در زمان کوچ بزرگ نایمان ها بدنیا آمدی. وقتی تو بدنیا آمدی ما سه روز تمام کوچ خود را متوقف کردیم. 

آنا تومروس ( ملکه آذربایجان )

تومروس آنا ملکه آذربایجان

تابلوهای مختلفی بر اساس روایت هرودوتز (Herodotus) تاریخ نویس مشهور یونانی، از تاریخ کهن آذربایجان در جنگ بین تومروس آنا ملکه آذربایجانیها با کوروش شاه هخامنشیان تهیه شده است. این جنگ 529 سال قبل از میلاد عیسی مسیح (1150 سال قبل از هجرت پیامبر به مدینه) در حوالی رود آراز (ارس) روی داده است. تابلو نقاشی بزرگ توسط "پیتر پال روبنز" (peter Paul Rubens) نقاش فنلاندی کشیده شده است و در موزه بوستون امریکا نگهداری می شود سایر تابلو ها نیز توسط دیگر نقاشان مطرح دنیا همچون الکساندر "زیک"، "ماتیا پیئر اتی"، "ویکتور وولفئوت"، "آندره دلکاستاگنو"، "پتروس پاولوس روبنز" و... کشیده شده اند که در موزه های مختلف دنیا نگهداری می گردند.

تومروس فرمانروای ماساژئت ها ( اشگوزها، ترکان ) به خونخواهی پسرش، کوروش را در اطراف رود قزل اوزن سر برید.

اغوزخان

اغوزخان سر دسته ترکهای اغوز و  اولین ثلاله ملل ترک دنیا  بود است  که وارد آسیای غربی شدند. و قبل از گوگ تورکها فتوحات زیادی بدست اوردند امروزه اصلیت اکثریت مردم ترکیه و آذربایجان (شمال و جنوب رود آراز) را از ترکهای اغوز می دانند. زبان ترکی آذربایجان و ترکیه زیر شاخه ترکی اغوز می باشد 

در افسانه ها آمده است که اغوز خان در شیر خوارگی ، پدر و مادرش را از دست داده و تک و تنها در دره ای می ماند که در این هنگام  گرگی از جنس  بظ قورد  طفل شیرخواره را پیدا کرده  و از او نگهداری میکند و با دادن شیر خود ، طفل را از مرگ نجات می دهد . که با زنده ماندن اغوز خان نسل ترکها از نابودی نجات پیدا می کند و با ایجاد زاد و ولد قبیله ترکها بوجود می آید و اغوز خان اولین ثلاله و جد  ( آ تای )  ترکها بحساب می آید که با شیر گرگ بزرگ شده است . و اگر بظ قورد نبود ، اغوز خان زنده نمی ماند وبدیهی است که نسل ملت ترک نیز از میان می رفت . لذا بدین سبب بز قورد  نشان ملل ترک جهان می شود . علاوه بر این بز قورد خصوصیتهای منحصربه فردی دارد و با سایر گرگها و حیوانات فرق دارد که چند مورد ذکر می شود 

 1-بز قورد مثل سایر گرگها اجتماعی زندگی نمی کند و معمولا تنها زندگی می کند . 

 2- بز  قورد فقط با یکی از همنوعان خود ازدواج کرده و جفت گیری می کند و مثل انسانها زندگی خانوادگی تشکیل می دهد . 

 3-بز قورد ، هرگز در جای محصور زندگی نکرده و اسارت را تحمل نمی کند وهرشئ ای یا جانداری که مانع حریت وآزادگی اش شود سریعا حمله ورشده وپاره پاره اش می کند. و در صورت تحمیل اسارت ، یا خود کشی می کند و یا با گرسنه ماندن می میرد . یعنی یا می میرد و یا از اسارت خود رانجا ت می دهد،  که این خصیصه، ارزش سمبلی آنرا بیشترعیان می کند. 

4- بز  قورد در برابر تجاوز به لا نه اش و  حمله دشمن خیلی درنده بوده و متجاوز را پاره پاره می کند 

-  در واقع بز  قورد حیوانی است با جثه کوچکتر از گرگهای معمولی ، نجیب ، تمیز و مهربان و در عین حال زیرک و درنده و اسارت ناپذیر ، که با گرگهای معمولی خیلی فرق دارد 

اغوزخان در دعایی که در زیر آمده است آرزوی سعادت برای تورکها دارد. این متن بوسیله دکتر رضا نور از ترکی باستان به ترکی استانبولی معادل سازی شده است ما متن کامل این دعا به زبان  فارسی در اینجا قرار داده ایم .

دلیل حمله مغول به ایران

همیشه گفته میشود مغول به ایران حمله کرد اما متاسفانه دلیل این حمله چندان گفته نشده است این مطلب در مورد خوارزمشاهیان هست با خواندن ان متوجه حمله مغول به ایران خواهید شد منبع مطلب مخصوصا وکی پدیای فارسی صفحه خوارزمشاهیان انتخاب شده است. 

خوارزمشاهیان نام خاندان شاهنشاهی ترک تبار است که از سال1256 میلادی تاسیس و به مدت 121 به طول انجامید  و تا قبل از حمله مغول بر ایران فرمانروایی می کردند 

علاءالدین محمد خوارزمشاه  پسر تکش خوارزمشاهی، نامدارترین پادشاه خوارزمشاهیان بود در زمان او پهناوری پادشاهی خوارزمشاهیان به اوج خود رسید و با حکومت چنگیزخان همسایه شد. دوران سلطنت او عمدتاً به سرکوب مخالفان گذشت. قسمت عمده مبارزات وی باغوریان و قراختائیان بود. خلیفه عباسی که در بغداد مستقر بود، رابطه خوبی با سلطان نداشت و همواره غوریان و قراختائیان را علیه او تحریک می کرد 

در سال ۶۱۶ قمری  یورش مغول به قلمروی خوارزمشاهیان آغاز شد که به سقوط سلسله او انجامید 

به روایت جوزجانی اولین تماسهای سلطان با مغولان در سال ۶۱۲ قمری برقرار شد. او هیاتی را به سرکردگی بهاالدین رازی به سوی چنگیزخان روانه ساخت. این هیات در پکن با چنگیزخان دیدار کردند و در طی این دیدارها با نمایندگان سلطان به احترام برخورد کردند و در دیدار دوم چنگیزخان به سلطان پیغام داد که چنگیزخان همچنانکه خود را پادشاه شرق می داند، سلطان را نیز فرمانروای غرب می داند. در این دیدار چنگیزخان ابراز تمایل کرد که بین دو طرف صلح و مسالمت برقرار باشد. چنگیزخان به همراه نمایندگان سلطان گروهی از بازرگانان خود را با کاروانی مرکب از پانصد شتر که زر، سیم، ابریشم و پوست سمور داشتند، روانه مملکت خوارزمشاهی کرد. هیات مذکور در اوایل سال ۶۱۵ قمری در بخارا به خدمت سلطان رسید. چنگیزخان از سلطان خواست که بین آنها عهد دوستی و صلح برقرار باشد ولی آن چیز که خشم سلطان را برانگیخت پیام چنگیزخان بود که او را «برابر گرامی ترین پسرانم» خوانده بود. ولی نهایتاً سلطان با چنگیزخان عهد نامه صلح منعقد نمود. 

کاروانی که چنگیزخان به ایران روانه ساخته بود در سال ۶۱۵ قمری  که تعدادشان به چهارصد و پنجاه تن می رسید به شهر «اترار» که در کرانه شرقی قلمرو خوارزمشاهیان قرار داشت رسیدند. هدایای این بازرگانان حاکم «اترار» که «اینالچق» نام داشت و از خویشاوندان سلطان بود را به طمع انداخت و او بازرگانان را جاسوس خطاب کرد. اینالچق به دستور سلطان این بازرگانان را کشت. خبر این کشتار به گوش چنگیزخان رسید ولی او خشم خود را فرو خورد. از اینرو فردی مسلمان را با دو فرد مغول به نزد سلطان محمد فرستاد و خواستار استرداد اینالچق شد، ولی سلطان با زیر پا گذاشتن شئونات دیپلماتیک فرمان قتل فرستادگان چنگیزخان را صادر کرد و با اینکار خویش سند حمله سهمگین مغول به ایران را امضا نمود. 

اولین درگیری سلطان با مغولان در حوالی شهر سمرقند اتفاق افتاد. در این نبرد مغولان با قپچاقها در گیر بودند و فرمان جنگ با خوارزمشاهیان را نداشتند اما سلطان آنها را به جنگی خیره سرانه و بی نتیجه تحریک کرد. این جنگ با ترک شبانه و ناگهانی میدان نبرد توسط مغولان پایان یافت. ولی تجربه نخستین برخورد تاثیری عمیق بر سلطان نهاد و از آن پس هرگز جرات نکرد با مغولان رودررو شود. 

از این پس بود که دوره فرار سلطان فرا می رسد و او با فرار خویش شهر به شهر را تسلیم لشکر مغول کرد. بطوریکه در فاصله اندک دو ساله ای کل منطقه فرارود به تصرف چنگیزخان درآمد. 

فرارهای سلطان محمد از شهر سمرقند شروع شد و شهرهایی که او به آنها گریخت به ترتیب عبارتند از: سمرقند، بلخ، ترمذ، کلات نادری، نیشابور، اسفراین، ری، سلطان آباد سلطانیه، قسمت اعظم گیلان و نهایتاً جزیره آبسکون در دریای خزر. 

سلطان محمد خوارزمشاه در سال ۶۱۷قمری از اندوه سرنوشت حرمش که در قلعه ای نزدیکی ساحل دریای خزر به اسارت مغول در آمده بودند درگذشت، ولی «نسوی» گزارش می کند که مرگ او در اثر تورم حاد ریه در جزیره «آبسکون» اتفاق افتاد 

پس از مرگ وی، پسرش جلال الدین منکبرنی جانشین او شد و مبارزه اصلی با مغولان توسط او آغاز شد.

تورکها ۱۰۰۰ سال قبل از مصریان هرم ساخته‌اند

کارشناسان هرم ناشناخته‌ای را در استپهای دور افتاده قزاقستان کشف کردند که ۶ هزار کیلومتر از قاهره مصر دور است. 

⚔گرچه دو منطقه هزاران کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند، ولی برخلاف دیگر هرم های ساخته شده در گوشه و کنار جهان، این هرم بسیار شبیه اهرام مصر است. 

با اینکه این هرم در حالت نیمه ویرانه است، اما کارشناسان معتقدند که از نظر ساختمان شبیه هرم معروف "زوسر" در مصر است با این تفاوت که این هرم ۱۰۰۰ سال پیش از "زوسر" ساخته شده است. 

این کشف حیرت‌آور را "موسسه باستانشناسی ساریاکینسکی" در شهر قرغندی در کشور قزاقستان یکسال پیش انجام داد، اما محققان تصمیم گرفتند خبر آن را پس از انجام آزمایش های بیشتر منتشر کنند. 

به گزارش سایت "اینشنت کد"، اکنون باستانشناسان قصد دارند که حفاری های بیشتری برای یافتن مقبره پنهان در دل این هرم را در روزهای آینده انجام دهند. 

ویکتور نووژنف، باستانشناس دانشگاه قرغندی، گفت: "این هرم 3 هزار سال پیش در "سریاکه" و برای یکی از رهبران مقتدر محلی در عصر پایانی برنز ساخته شده است." او گفت که کار برای گشودن مقبره درونی این هرم در روزهای آینده آغاز می شود. 

اگرچه شهر قرغندی در زمان حکومت کمونیستی شوروی منطقه ای دور افتاده بود که برای تبعید از آن استفاده می شد، اما اکتشاف های جدید حکایت از آن دارد که در گذشته این منطقه مرکز یک فرهنگ ثروتمند و پیشرفته بوده که هرم می ساختند.

                    

ایغورها

با مرگ بیلگه_خاقان و علی رغم وصیت ها او برخی قبایل تورک از جمله اویغور ، قارلوق و بسمل با خروج از اتحادیه علیه گوک_تورک ها شورش کردند و بسمل ها در سال ٧۴۴ میلادی منطقه ی اتوکن را تسخیر کردند

 و آخرین خاقان_گوک_تورک ها را که اوزمیش_خان نام داشت به قتل رساندند.

⚔گرچه حکومت برای مدت کوتاهی در دست بسمل ها بود اما کوتلوک_بیلگه_کول (Kutluk Bilge Kul) که رهبری اویغورها را بر عهده داشت با قارلوق ها متحد شد و دولت نوپای بسمل ها را شکست داد. به این ترتیب سرزمین وسیع گوک_تورک ها به دست اویغورها افتاد. 

⚔با مرگ کوتلوک_خان پسرش بایانچور که مانند پدرش لقب دور و درازی داشت ( ای تنگری دا کوت بولموش ایل توتموش بیلگه خاقان ؛ یعنی فرمانروایی بزرگ که، با جلال و شکوهی بالاتر از آسمان ها به دنیا آمد) به حکومت رسید.

⚔بایانچوری در سال ٧۵٠ میلادی با شهر جدید اوردوبالیق (Ordu Baliq) را درشت اورخون بنا کرد و پایتخت حکومتش را به آنجا منتقل نمود.

⚔ از سنگ نوشته هایی که از خرابه های کاخ کشف شده است ، می توان فهمید که او پس از بنایرشهر جدید به یک سری حملات تهاجمی دست زده و قبایل اغوز، قارلوق، بسمل و تاتار را زیر سلطه ی خود برده است.

آلپ ارسلان فاتح اناتولی

 پسرش ملکشاه را با وزیرش به سوى رومیان فرستاد.آنها به شهر مریم نشین حمله کرده و پس از ورود به شهر، به ویران کردن کلیساها پرداختند.از آنجا به سوى شهرها و قلعه ‏هاى دیگر رفته، مناطق زیادى را در حاشیه رود ارس به تصرف در آوردند. 

پس از آن، آلپ ارسلان به سوى اصفهان و سپس کرمان رفت که برادرش قاوردحاکم آن شهر، بر وى شوریده بود.قاورد سر سلسله سلجوقیان کرمان به شمار مى ‏آید.با رفتن وى، شورش مزبور آرام گرفت.آلپ ارسلان براى دو فرزندش، دخترى از قراخانیان ماوراء النهر و دخترى از امیر غزنه گرفت و به این وسیله در اتحاد این چند خاندان کوشید. کرمان بار دیگر در سال 459 شورید و آلپ ارسلان مجبور شد تا بار دیگر به این شهر یورش برد.از آن جا به فارس رفت و قلعه‏ هاى فتح ناشده‏ اى را گشود.به طور معمول، مبالغ هنگفتى دینار و درهم در این قلعه‏ ها نگهدارى مى‏ شد، که به تصرف در مى ‏آمد.در برابر، تصرف این قلعه‏ ها نیز که از سوى صاحبانشان با حکمت انتخاب شده بود، بسیار دشوار بود. 

گسترش قدرت سلجوقیان تا به آنجا رسید که مردم حلب، بدون آن که رنگ سپاه سلجوقى را ببینند، مصمم شدند تا نام خلیفه عباسى و آلپ ارسلان را در خطبه بیاورند.دلیل این مطلب آن بود که مردمان حلب، شیعه بودند و ترس آن داشتند تا با آمدن سپاه ترکان، آنها را به دلیل داشتن مذهب تشیع قتل عام کنند.اندکى پس از تصمیم مردم حلب و امیر آنها محمود بن صالح بن مرداس ـ از آل مرداس ـ ، آلپ ارسلان به سوى حلب آمد. 

امیر حلب با اظهار اطاعت، از حضور نزد سلطان خود دارى کرد، اما سلطان قصد آن داشت تا به زور وارد شهر شود، به ویژه که مسأله مهم براى او به عنوان یک سلطان مدافع تسنن، آن بود که مردم شیعه این شهر حى على خیر العمل در اذان مى ‏گویند.شهر محاصره شد و عاقبت محمود، شبانه خود را به سلطان رساند.آلپ ارسلان وى را بخشید و امارت شهر را به او واگذاشت .در عوض، مبالغ هنگفتى پول گرفت و بازگشت.این یکى از سیاست‏هاى اصولى او در سپردن شهرها به امیران شکست خورده همان شهرها بود. 

براى آلپ ارسلان مهم آن بود که اذان شیعى در جایى گفته نشود. به همین دلیل در سال 462 شریف مکه نزد وى آمد و به او بشارت داد که اکنون در مکه، خطبه به نام خلیفه عباسى است نه المستنصر فاطمى.به علاوه، اذان شیعى نمى ‏گویند! همین سبب شد تا از دست آلپ ارسلان هدایایى دریافت کند.شریف مکه در سال 467 بار دیگر خطبه به نام مستنصر فاطمى خواند. 

آلپ ارسلان در طول ده سال حکومت خود، در عین حال که سراسر آن را به رفتن به این سوى و آن سوى گذراند، کوشید تا پایه ‏هاى دولت خویش را استحکام بخشد. اوج شایستگی آلپ ارسلان در نبرد سرنوشت ساز «ملازگرد»(463ه.ق.)(1071میلادی)ظهور کرد که نبرد قشون بیست هزار نفری او در برابر لشکر یکصد هزار نفری امپراطوری روم شرقی بود. با وجودیکه آلپ ارسلان در برابر تصمیم امپراطور روم برای لشکرکشی به سمت آذربایجان،پیشنهاد صلح و ترک مخاصمه داد ولی امپراطور «رومانوس دیوجانوس» با برخوردی متکبرانه و سرد بیان کرد که،در«ری»(پایتخت سلجوقی)صلح خواهیم کرد.