بالا زری خانیم

الده توپانجا (بالا زری خانیم)

آهنگی قدیمی که اکثر پدربزرگ و مادر بزرگهایمان به خوبی به یاد دارند. خواننده ، شاعر و آهنگساز این آهنگ به اسم فرشید ثبت شده است.
96 سال پیش در حمله قشون ارمنی (به فرماندهی آندرانیک) به خوی ,ارامنه بخشی ازدیواردفاعی خوی را شکستن. تعدادی ازمدافعین شهر خوی مقابل نفوذیان ارامنه دست به عقب نشینی زدند !

دراین هنگام یک زن درحالی که تپانچه ای دردست داشت وبه سوی دشمن شلیک میکرد  وارد معرکه شد و برای جلوگیری ازعقب نشینی مدافعین شهر روسری ازسربرگرفت وفریاد زد من به جای شما می جنگم  و این سخن مدافعین درحال عقب نشینی رابازگرداند و موجب نجات وسپس پیروزی خویی ها گردید .

نام این زن قهرمان بالا زرخانم بود تصنیف معروف ترکی الده تاپانچا بالا زرخانیم. گله رم دالینجا بالا زرخانیم به یادآن شیرزن خویی سروده شده است...

آغا مالی چرقت بالا زر خانیم 
ائو اولدی خلوت بالا زر خانیم
شلتنی ترپت بالا زر خانیم

الده تاپانجا بالا زر خانیم
گللم دالینجا بالا زر خانیم 
منیم اولونجا بالا زر خانیم

شلته گئیب سن بالا زر خانیم 
یولدان ائدیر سن بالا زر خانیم 
دوزون دئمیر سن بالا زر خانیم

الده تاپانجا بالا زر خانیم
گللم دالینجا بالا زر خانیم 
منیم اولونجا بالا زر خانیم

پتک ده آری بالا زر خانیم 
ایچینده بالی بالا زر خانیم 
گل منه ساری بالا زر خانیم

الده تاپانجا بالا زر خانیم
گللم دالینجا بالا زر خانیم 
منیم اولونجا بالا زر خانیم

ائو اولدی خلوت بالا زر خانیم 
شئیطانا لهنت بالا زر خانیم 
شلته نی ترپت بالا زر خانیم

شیرین شیرین یات آی بالا ( لای لای )

شیرین شیرین یات آی بالا
بویا باشا چات آی بالا
سنده بیر گون اوز سسی نی
ائل سسینه قات آی بالا
 
سنه دییر لای لای
هر اوتن قوش ، هر آخان چای
بو گوزل شان انامیزه تک  
لای لای
 
هر شهرتیم ، شانیم سن سن
جاندان آیری جانیم سن سن
نه تمیز دیر گول نفسین
سن عطیرلی بیر چمن سن

 

سنه دییر لای لای
هر اوتن قوش ، هر آخان چای
بو گوزل شان انامیزه تک  
لای لای

یات یات آی قوزوم شیرین شیرین
حیات سنین دوران سنین
قای قیسیلار بوی آتیرسان
قوجاقوندا بو وطنین

یاشا یاشا آذربایجان

آذربایجان سن سن منیم
علوییتیم شان شوهرتیم
آدین منیم اوز آدیم دیر
سنسیز منیم نه قیمتیم
آذربایجان آذربایجان
یاشا یاشا آذربایجان
***

بیز تاریخه سیغیشماریق
دونن واردیق بوگون واریق
بیز دوستلوغا گووه نه ریک
گله جه یه آددیم لاریق
آذربایجان آذربایجان
یاشا یاشا آذربایجان
***
نفسیمیز بابک لرین
صابرلرین گور نفسی
ماهنی لاردا یاشار بیزیم
بابا لارین آیاق سسی
آذربایجان آذربایجان
یاشا یاشا آذربایجان

آراز آراز خــــــــان آراز

این موزیک به یاد صمد بهرنگی شاعر و نویسنده آذربایجانی، که به دست رژیم شاهنشاهی در رود  آراز  غرق شده است، خوانده شده است.

                                                                        

آراز آراز خان آراز

آراز آراز خــــــــان آراز ســولطـــان آراز خـــان آراز

سنـی گـوروم یـانـاســان ائل دردینی قــــــان آراز

آراز سنـدن کیـم گئشـدی کیم غرق اولدی کیم گئشـدی

فلــک گــل ثابیــت ایلــــه هانسی گونوم خوش گئشدی
 

هارایلار آی هارایلار هر اولدوزلار هر آیلار

دریادا بیر گول بیتیپ سوسوزونان هارایلار
 

صمـد گلیــر گولــه گولــه دوشونده بـاخ قیــزل گــولــه

هــر الینــده دورد کیتــاب دونــدردی بیـزیـــم دیلـــه
 

آراز آراز خــــــــان آراز ســولطـــان آراز خـــان آراز

سنـی گـوروم یـانـاســان ائل دردینی قــــــان آراز

الفبای لاتین ترکی آذربایجانی

حروف

Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Əə, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Xx, Iı, İi, Jj, Kk, Qq, Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Şş, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz

حروف اصلی در الفبای ترکی

حروفی که بنای لغات ترکی بر آنهاست:

ا A - ب B - پ P - ت T - ج C - چ Ç - خ X - د D - ر R - ز Z - س S - ش Ş - ف F - ق Q - ک K - گ G - ل L - م M - ن N - و V - ه H - ی Y

عزیز دوستوم

بین بسیار ترانه های ترکی که از بچگی شنیده ام و گوش میکنم ، یک ترانه همیشه دل    مرا لرزانده هنگام گوش دادنش . عزیز دوستوم . ترانه ای جاودان که خوانندگان بسیاری خوانده اند آنرا و جالب اینجاست که این ترانه از بس در دلم نشسته ، هر گاه  آنرا شنیده ام ، با صدای هر کس و هر خواننده ای ، حتی در محفل دوستانه و بین دوستان و  زمزمه  هم که شده باشد ، همیشه  فکر کرده ام که  چه اجرای زیبایی !! هرگز نشد   یک نفر این ترانه را بخواند و من بشنوم و بگویم بد خواند !

                             

عزیز دوستوم مندن کوسوب اینجیدی

 آیریلیب یاد کیمی چیخدی ائویمدن

  گئتدیگی یوللاری اوت باسیب ایندی

 او گئدیب قالمیشام حسرتینده من

  نئجه نغمه قوشوم نئجه دیلله نیم

 دوست گئدیب اوزومه گه له بیلمیرم

 ائله بیر اللریم یوخ اولوپ منیم

گوزومون یاشینی سیله بیلمیرم

 چالدیغیم سازی گتیرین منه

 گورسون کی چالماقدا نئجه ماهیرم

 الیم دیه ن کیمی بیرجه سیمینه

 تئللر هارای چکیب قیریلار او دم

  نئجه نغمه قوشوم نئجه دیلله نیم

 دوست گئدیب اوزومه گه له بیلمیرم

 ائله بیر اللریم یوخ اولوپ منیم

گوزومون یاشینی سیله بیلمیرم

تورک اولماخ افتخاردیر

در مورد ترک ها ( حتما بخونین و یادتان بماند )

علامه محمد تقی جعفری رحمه الله ، که به ۵ زبان زنده دنیا مسلط بود هیچگاه زبان پارسی را بی لحجه صحبت نکرد در این باره از ایشان سوال شد ، فرمودند من یک آذربایجانی هستم نمیخواهم اصلیتم از یادم برود .
جمله معروف علامه جعفری رحمة الله :
اگر تمجید از خود نباشد من یک ترکم .

در مزار کوروش کبیر با خط میخی نوشته شده : آدم کوروش یعنی اسمم کوروش ، آد در زبان ترکی یعنی اسم و م نشانه مالکیته یعنی اسم من ،( تحقیق کنید )

 کشتی حضرت نوح (ع) بعد از ۴۰ روز باران و طوفان ، به امر خدا در کوه آرارات ترکیه آرام گرفت‌ .

حضرت ابراهیم (ع) اهل بابل بود که بابل هم سرزمین ترک نشین بود
و نواده ایشان حضرت محمد (ص) است.

به روایتی حضرت شهر بانو (ع) مادر امام سجاد(ع) ، دختر یزد گردساسانی بوده که ایشان هم ترک هستند .

زبان دوم کشور آلمان ترکی می باشد‌ ‌.

از کشورهای که زبان رسمیشان ترکی است می توان به ترکیه ، آذربایجان ، حکومت خود مختار نخجوان ، قرقیزستان ،گرجستان ،داغستان، ترکمنستان ، قزاقستان اشاره کرد.

کشورهای که در دنیا ترک زبان دارند بسیار بسیار می باشد و در هر ۵ قاره بزرگ چشم گیر می باشند مانند : ترکیه ،آذربایجان ، ایران ، آلمان ، روسیه ، چین ، ترکمنستان ، هندوستان ، قزاقستان ، افغانستان ، سوریه ، ارمنستان ، انگلستان ،کانادا و ... .

اولین سکونت در ایران در استان ایلام کنونی می بود که آنان نیز ترک زبان بودند (حتما پیگیری کنید)

اولین خط جهان مخترعشان سومریها ترک زبان بودند (قبل از خط میخی )

داستان عاشقانه آمیخته با شاعر کرم و اصلی ، که دو جوان عاشق پیشه بودند ۶ هزار سال پیش روی سنگ ها توسط. سومریها نوشته شده است .

در کشور بزرگ چین نزدیک به ۱۰۰ میلیون ترک زبان زندکی می کنند .

نظریه پادشاهان ، فرماندهان ، تاریخ شناسان ، زبان شناسان ، فیلسوفان و شاعران جهانی در مورد ما ترکها را حتما بخوانید

 ناپلئون بنا پارت :
ترکها را می توان کشت اما شکستشان نمی توان داد .

فرمانده آلمانی Mulman :
هیچ‌ سربازی مثل سرباز ترک با خنده از مرگ استقبال نمی کند کافیست فرماندهی لایق داشته باشد تا دنیا را تسخیر کند .

فرمانده روس Charnayev :
ترک ها علاوه بر جسارت بیکران خود صاحب نبوغ اراده شکنی می باشند ، ترک ها با این نبوغ فتوحات خود را انجام داده ، مدنیت ها تشکیل داده و به تاریخ بشریت خدمت نموده اند ، در اصل بدون چنین نبوغ ، حکمرانی به نصف اروپا برای قرنها امکان پذیر نبود .

فرمانده اتریشی M.Montecuccoli :
ترک ها شجاعانه مردن را به خوبی یاد گرفتند و من نیز آنقدر تجربه دارم که بدانم چنین ملتی تسلیم را هرگز برنمی تابد من می توانم لشکرهای بی شماری را تشکیل داده و به جبهه ها ببرم ولی در برابر ترکها ناتوان می مانم ، ترک ها با تاسی و افتخار به نیاکان خود شکست ناپذیر می گردند برای شکست ترک ها ابتدا باید تاریخ آنها را شکست داد.

ژنرال یروس آلمان Helmuth Karl Bernhard Von Moltke :
ترک ها نمونه بارز ملت یک جنگجو می باشند ، ترک هاچنان با سلاح آشنا هستند که یک کشاورز با داس و یک کاتب با قلم ، ترک ها چنان می نشینند که انگار بر روی اسب هستند و چنان قدم بر می دارد که انگار در حال شناسایی دشمن هستند .

Donaldson :
ترک ها ۲۰۰۰ سال است که سرباز حرفه ای می باشند ، شغل واقعی ترک ها سربازی می باشد ، شغل اصلی تمامی ترکها سربازی است ، از هر ارتش در دنیا بپرسید جواب خواهند داد که مقاومت در برابر ترک ها به هیچ عنوان کار ساده ای نیست .

رنه گروسه ( پدر تاریخ فرانسه ) : تمام صفحات بشر را کاویدم گویا خداوند تمام مردم را فرمانبردار و ملت ترک را فرمانروا آفریده است .

مورخ آلمانی هامر :
تاریخ از ترکها چیزهای زیادی یاد گرفته است و آثار زیادی از ترکها باقی مانده است که هر کدام زینت مدنیت محسوب می گردد.

لبروت سورل : ۲ چیز در دنیا برای ما مشخص نشد ، قطب های جغرافیایی و تاریخ ترکها .

خان نیکیتا هایدن ( زبان شناس آلمانی ) : آنقدر در زبان ترکی ،پیچیدگی و ظرافت فنی وجود دارد که بعید است ساخته ی بشر نیست گویی ‌خداوند آن را آفریده است .

میشل ساراخوف : ایران کویری است که ثروت آذربایجان را می بلعد نه خود آباد می شود و نه آذربایجان را آباد میکند .

فیلسوف آلمانی Kayzeling :
ترک ها بی تردید اربابان واقعی تاریخ اروپا و آسیا بود.

Www.Turanian.blog.ir

لهجه های زبان ترکی در آذربایجان جنوبی (ایران)

دسته بندی زیر حاصل تحقیقات میدانی و چندین ساله "بویوک رسول اوغلو" اهل جمهوری آذربایجان است تحت عنوان "گونئی آذربایجان تورک لهجه لری" که خلاصه آنرا برایتان ترجمه کردم. طبیعتا دارای اشکالاتی هست. در این مقاله ترکی رایج در شمال غرب ایران به 9 لهجه تقسیم بندی شده است.
1.لهجه تبریز : این لهجه نزدیک به لهجه شکی در جمهوری آذربایجان است و در تبریز و در شهر های کوچک و روستاهای اطراف آن رایج است. اسکو، خسروشهر، توفارقان(آذرشهر) و روستاهای توابع آنها، روستاهای دامنه های شمالی سهند و باسمینج، هئربی، بر، لیقوان، سپاراخان، خلتدوکان از جمله مناطقی هستند که لهجه آنها با کمی تفاوت تبریزی است.
در خود تبریز سه لهجه با اندکی تفاوت وجود دارد :
_محله های شمال غرب یعنی شامقازان، حکم آباد، منجم، قره آغاج
_دوه چی، امیر قیز، لیلاوا، خطیب
-ششگیلان، باغمشه، خیابان، مارالان و مناطق مرکزی
از خصوصیات لهجه تبریز کشیدن صداها ست.
2.لهجه قره داغ (ارسباران) : صحیح ترین لهجه ترکی آذربایجانی ایران است و تماما پیرو قواعد زبانی است. شرق دامنه های سهند متنق، ایراناق، سرسکند (هشترود)، بستان آباد، میانه، سراب، قره داغ، سونار خیوه اهر،تیکان تپه(تکاب)، سایین قالا (شاهین دژ) و قسمت هایی از دشت مغان و قاراقیشلاق، بیجان، پلدشت(عربلر)، نازیک، مرگنلر، قاراقولوقلار، مرکیت و قایقاج در جنوب ارس مناطقی هستند که این لهجه در آن رایج است . در لهجه قره داغ برخلاف لهجه تبریز کلمات و صداها کشیده نمی شوند و به اصطلاح sert(محکم) تلفظ می شوند.
3ـ لهجه یامچی : این لهجه شباهت زیادی به لهجه نخجوان خصوصا اوردوباد دارد. مرکز این لهجه را میتوان مرند حساب کرد. صوفیان، یامچی، شبستر، خامنه، دیزه، دریان، شانیجان، گمیچی و قاپسار، زنوز، گلین قایا، المدار در شمال دریاچه اورمیه از مناطقی هستند که این لهجه در آنها رایج است. از ویژگی های این لهجه تبدیل مصوت a به ə است، مثلا به قابلاما قابله مه، به قارداش قردش میگویند. این لهجه بین لهجه تبریز و قره داغ قرار می گیرد(از لحاظ کشیدن صداها).
4ـ لهجه اورمیه (اویغور-آوشار لهجه سی) : این لهجه نیز یکی از صحیح ترین لهجه های ترکی آذربایجانی ایران است. از نزدیکی های سووقبولاق (مهاباد)، سولدوز (نقده)، تا اورمیه و سلماس و خوی و مرز ترکیه این لهجه رایج است. در اطراف اورمیه در روستاهای چونقارالیسی صدای "نگ" هنوز حفظ شده است مثلا گلیرنگ. لازم به ذکراست در نزدیکی اورومچی پایتخت ترکستان شرقی نیز قصبه ای به نام چونقارالی موجود است. شباهت بین نام خود اورمو و اورومچی نیز جای بحث دارد. علت نام گذاری این لهجه به لهجه اویغور-افشار آن است که از ترکیب زبان اویغور ها و افشار های کوچ کرده از خراسان و ترکیه بوجود آمده.
ادبی دیلده: آتامی آتانی آتاسینی آتامیزی آتانیزی آتالارینی
تبریز: آتامی آتاوی آتاسینی آتامیزی آتازو آتالارینی
قاراداغ: آتامی اتووو آتاسینی آتامیزی آتوووزو آتالارینی
اویغور: آتامی آتایین آتاسینی آتامیزی آتاییزی آتالارینی
5ـ لهجه مراغه : این لهجه در شهر ها و روستاهای دامنه های جنوبی سهند رایج است.
از طرف مراغه به طرف سرسکند، سایین قالا‌‌(شاهین دژ)، قوشاچای(میاندوآب) تا حدود سووقبولاق و جیغاتی رود، ملیک کندی‌(ملکان)، بناب، عجبشیر از جمله مناطقی هستند که این لهجه در آن رایج است. این لهجه نیز مانند لهجه یامچی بین لهجه تبریز و قره داغ قرار می گیرد.
6ـ لهجه اردبیل :این لهجه در اردبیل، خلخال، نمین، آستارا، انزلی، تالش، منجیل رایج است. این لهجه شباهت زیادی به لهجه جنوب جمهوری آذربایجان دارد و اثرات لهجه باکو را در آن میتوان دید.
7.لهجه زنجان : این لهجه از طارم آغاز شده و تا زنجان، هیدج، سلطانیه، خدابنده، ماه نشان، بیجار و قروه در کردستان و سنقر در کرمانشاه رایج است و در مناطق شرقی و جنوبی زنجان مانند قیدار به لهجه همدان نزدیک می شود. به طور کلی این لهجه را میتوان ترکیبی از ترکی قدیم و جدید دانست.
8.لهجه همدان : ابهر، تاکستان، قزوین، بویین زهرا، آوج، همدان، رزن، بهار، تویسرکان، کبودرآهنگ، پامبولو(فامنین)، اسدآباد، لالجین، ملایر تا سنقر به این لهجه تکلم میکنند. شباهت زیادی به لهجه زنجان دارد. این لهجه یکی از لهجه های اصیلی است که برخی قواعد قدیمی هنوز در آن وجود دارد. برای مثال "توکندی" به جای قورتولدو یا تورندی به جای ایسهال توتدو. یا مثلا در سوم شخص حرف سین از افعال حذف می شود(همانند لهجه زنجان) : گلیرسن به گلیرن، آلیرسان به آلیران، گلیرسیز به گلیریز تبدیل می شود .البته در لهجه همدان افعالی که به "ن" ختم می شوند "ی" جایگزین نون می شود مثلا زنجانی ها میگویند آلیران، گلیرن اما همدانی ها میگویند آلیرای، گلیرَی.

شاه اولسام دا آرزوم سن سن آی وطن

شاه اولسام دا آرزوم سن سن آی وطن
لال اولسام دا ، دیلیم سن سن آی وطن

آنام دئییب ، وطن آنـــانـــدیـــر سنـــیـــن
دوز دئییب دیر ســــــن سن آنام آی وطن

یاخشی دئییب کـــــمال پاشا ، تورک آتا
دوغامــــــــماز آنه لر بیر اوغــــــوش وطن

آما حــــئـــییف ســــنی مندن آلـــــیللار
اورمو گؤلدن یوخـــــدی خبر آی وطـــــن

اردبیلین سوسوب ، دانیشمیر دینمیر
اؤزگه دئیـــــــیر تبــــــریزیوه آی وطــــن

سویوق بـــــولاق ماهــــــابادا چونوبدی
تیکاب دئییر ، تیـــــــــــکان تپه آی وطن

مـــــــــیاندوآب ائدیب ظالیم آدینی
قوشاچاییم سنده وطن سن وطن

قوی یازمییم آیریقین هاواسین
بورونر آخیر ، یازا ، باهارا وطــن

Www.Turanian.blog.ir

آزربایجان بزرگ چگونه تکه تکه شد؟

--- اولین تکه هایی که از آزربایجان جدا شد، شمال عراق (منطقه های که امروزه به تورکمن ائلی مشهور
است) یعنی شهرهای اربیل، موصل، کرکوک و سلیمانیه بود. در سال ۱۵۳۴ در جنگی که بین
صفویان و عثمان یها درگرفت این مناطق ضمیمه امپراطوری عثمانی گشت و بعد از فروپاشی
عثمانی سال ۱۹۲۶ در کشور عراق قرار گرفت و پس از سالها و با مهاجرت کردها
امروزه ضمیمه اقلیم کردستان عراق شده است .
سالها آزربایجان همچنان به صورت ایالتی بزرگ بود (افشاریه، زندیه و اوایل قاجار) تا اینکه مطابق
عهدنامه ترکمنچای در سال ۱۸۲۸ شمال آزربایجان از جنوب آن جدا و گرفتار رو سها شد.
در سال ۱۸۴۰ مطابق اصلاحات اراضی امپراطوری تزاری روس : دربند، آلتی پارین، آختی، دوققوز
پارین، قایتاق و... از خاک آزربایجان شمالی جدا و ضمیمه ایالت داغستان شد.
پس از جدا شدن آزربایجان شمالی، روند مهاجرت و اسکان ارامنه یاغی اخراج شده از عثمانی توسط رو سها آغاز شد. طوری که پس از چند سال ایروان و شهرهای اطراف آن که صددرصد ترک نشین بودند به شهرهایی ارمنی نشین تبدیل شدند و در سال ۱۹۱۸ از جمهوری سویت سوسیالیستی آزربایجان جدا و جمهوری سویت سوسیالیست ارمنستان را در خاک آزربایجان تاسیس کردند.
پس از جدا سازی دربند و ایروان از خاک آزربایجان شمالی، با تاسیس جمهوری سویت سوسیالیستی گرجستان، منطقه تاریخی بورچالی نیز از آزربایجان شمالی جدا شد.
پس از فروپاشی شوروی این منطقه همچنان در گرجستان باقی ماند. منطقه بورچالی در جنوب گرجستان همچنان هویت آزربایجانی خود را حفظ کرده است و رشید بهبوداف خواننده آزربایجانی دارای شهرت جهانی از آزربایجانیهای گرجستان است.
در طی سالهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۳ نیز کشورک جعلی ارمنستان با حمایت تمام عیار روسیه حدود ۲۰ درصد از خاک آزربایجان شمالی را اشغال کرد(مناطق قره باغ) و باعث آواره شدن یک میلیون آزربایجانی و شهید شدن ۳۰ هزار آزربایجانی و زخمی شدن هزاران تن دیگر شد. گفتنی است ایران نیز یکی از حامیان رژیم اشغالگر قره باغ در طول این مدت بوده و خواستار پایان نیافتن این مناقشه برای بهره برداری به سود خود! می باشد!!!!!!!!!!!!
در جنوب آراز آزربایجان همچنان بصورت واحد بود. در زمان قاجار و پس جدا شدن شمال آزربایجان، ممالک محروسه (ایران کنونی)به پنج ایالت(حکمرانی) و دوازده ولایت(حاکم نشین) تقسیم میشد که حکمرانی اول آزربایجان و شامل آزربایجان شرقی، آزربایجان غربی، زنجان، همدان، قزوین، گیلان و بیجار امروزی میشد.
جنوب آزربایجان همچنان بصورت واحد بود (از ۱۸۲۸ تا ۱۹۳۴ )تا روی کار آمدن حکومت پهلوی،
در سال ۱۳۱۶ ش ممالک محروسه(ایران) به ۱۰ استان تقسیم شد. بدین ترتیب آزربایجان جنوبی میان چهار استان تقسیم گردید:
استان یکم شامل شهرستا نهای: ۱زنجان ۲ قزوین ۳ ساوه ۴ سلطا ن آباد (اراک) ۵ رشت ۶تنکابن
استان سوم شامل شهرستا نهای 1اردبیل 2تبریز
استان چهارم شامل شهرستا نهای
۱ خوی ۲ اورمیه ۳ سویوق بلاغ(مهاباد) ۴ مراغه ۵ بیجار و سقز و دیواندره و بانه
استان پنجم شامل شهرستا نهای
۱ایلام ۲ اسلا م آباد غرب ۳کرمانشاه ۴ سنندج ۵ ملایر ۶ همدان
در سال ۱۳۲۵ با شکست دمکرا تهای آزربایجان ، استا نهای سوم و چهارم
شامل آستارا، اردبیل، تبریز، اورمیه و بیجار استان آزربایجان را تشکیل دادند.
در سال ۱۳۲۶ با تاسیس استان مرکزی به مرکزیت تهران، قزوین و ساوه و اراک از آزربایجان جدا وبه استان مرکزی ملحق شد.
در سال ۱۳۳۴ مجددا استان آزربایجان به دو قسمت شرقی(شامل اردبیل و تبریز) و غربی(مرکزیت ارومیه و شامل بیجار و سقز و دیواندره و بانه) تقسیم شد.
پس از تقسیم استان آزربایجان به دو قسمت، در سال ۱۳۳۷ بیجار،سقز، دیواندره و بانه از آزربایجان غربی جدا شدند و به سنندج و قروه که در سال ۱۳۱۶ از آزربایجان جدا شده بودند پیوستند و به همراه مریوان و کامیاران استانی با نام کردستان شکل گرفت.
در سال ۱۳۵۰ آستارا نیز از استان آزربایجان شرقی که هنوز شامل اردبیل بود جدا شد و به استان گیلان ضمیمه شد.
در سال ۱۳۵۲ با تاسیس استا نهای زنجان و همدان، این دو شهر نیز از آزربایجان جدا شدند.
در سال ۱۳۵۶ قزوین از مرکزیت جدا و به استان زنجان ملحق میشود.

در سال ۱۳۷۲ نیز اردبیل از استان آزربایجان شرقی جدا شده و استان جدیدی تشکیل داد.
در سال ۱۳۷۶ قزوین از استان زنجان جدا و استان قزوین را تشکیل داد.
در مجموع طی ۶۰ سال به ترتیب سنقر،سنندج، قروه، قزوین، ساوه، اراک، بیجار، سقز، دیواندره، بانه،آستارا، همدان، انزلی، زنجان و اردبیل از آزربایجان جدا و ضمیمه استا نهای دیگر شدند . همراه این تکه تکه کرد نها به بهانه توسعه کاذب، سیاستهای شدید ترک زدایی ازاسامی شهرها و روستاها ونیزتغییر بافت جمعیتی و زبانی نیز در طی این سالها اجرا شده وهمچنان ادامه دارد.

Www.Turanian.blog.ir

اولکم آزربایجاندیر
 داش توپراغی مرجاندیر

شیرین دیلی انامین
 منه اورکدیر جاندیر

گولشنم وار ائلیم وار
 بوکولمین بئلیم وار

دوشمان اوزون یورماسین
 اونودولماز دیلیم وار

یولداشلارا قات منی
 ائل ایچره آت منی

انا دیلین بیلمسم
 قول سایاغی سات منی

یغیشب گلسین ائلیم
 سوسمایاجاق بو دیلیم

دیلیم توشمز دیلیمنن
 دوغرانسام دیلیم دیلیم

Www.Turanian.blog.ir

آپاردی سئللر سارانی

🎼 یکی از اشعار فولکولور و معروف آذربایجانی (آپاردی سئللر سارانی) است که براساس داستان سارای ساخته شده و از سالیان دراز به اشکال مختلف سینه به سینه نقل شده و امروزه یکی از شاهکارهای فولکلوریک آذربایجان به شمار می‌رود:

🔹گئدین دئیین خان چوبانا
🔹گلمه‌سین بو اِئل موغانا
🔹گلسه باتار ناحق قانا
🔹آپاردی سِئللر سارانی
🔹بیر آلا گؤزلو بالانی

🔹آرپا چایی دَرین اولماز
🔹آخار سویو سَرین اولماز
🔹سارا کیمین گَلین اولماز
🔹آپاردی سِئللر سارانی
🔹بیر آلا گؤزلو بالانی

🔹آرپا چایی آشدی داشدی
🔹سئل سارانی قاپدی قاچدی
🔹هر گؤره‌نین گؤزو یاشدی
🔹آپاردی سِئللر سارانی
🔹بیر آلا گؤزلو بالانی

🔹قالی گَتیر اوتاق دوشه
🔹سارا یِئری قالدی بوشا
🔹چوبان اَلین چیخدی بوشا
🔹آپاردی سئللر سارانی
🔹بیر آلا گؤزلو بالانی


Www.Turanian.blog.ir

TÜRK

بویوک لریمیز

Www.Turanian.blog.ir

شهریار (سهندیه)

سهندیه ( شعر از استاد شهریار )
.
شاه داغیم ،
 چال پاپاغیم ،
ائل دایاغیم ،
شانلی سهندیم
باشی طوفانلی سهندیم
باشدا حیدر بابا تک قارلا قیروولا قاریشیب سان
سون ایپک تئللی بولودلارلا افقده ساریشیب سان
ساواشارکن باریشیب سان
 
گویدن الهام آلالی سرری سماواته دئیه رسن
هله آغ کورکی بورون ، یازدا یاشیل دون دا گئیه رسن
قورادان حالوا یئیه رسن
 
دوشلرونده صونالار سینه سی تک شوخ ممه لرده
نه شیرین چشمه لرین وار
اویاشیل تئللری ، یئل هورمه ده آینالی سحرده
عشوه لی ائشمه لرین وار
قوی یاغیش یاغسادا یا غسین
سئل اولوب آخسادا آخسین
یانلاروندا دره لر وار
قوی قلمقاشلارین اوچسون فره لرله ، هامی باخسین
دوشلرونده هئره لروار
او اتک لرده نه قیزلار یاناغی لاله لرین وار
 
گول چیچکدن بزه ننده ، نه گلین لرکیمی نازین
یئل اسنده اوسولاردا نه درین راز نیازین
اوینایار گوللوقوتازین
تیتره ییر ساز تئلی تک شاخه لرین چایدا چمنده
یئل او تئلرده گزه نده ، نه کوراوغلی چالی سازین
اورده گون خلوت ائدیب گولده پری لرله چیمنده
قول قانادان اونا آغ حوله آچار غمزه لی قازین
قیش گئده ر ، قوی گله یازین
هله نوروز گلی وار ، قار چیچگین وار ، گله جکلر
سئل ، یاغیشدا یویونار کن ده گونش له گوله جکلر
اوزلرین تئز سیله جکلر
 
قیشدا کهلیک هوسی له ، چوله قاچدیقدا جوانلار
قاردا قاققیلدا یاراق نازلی قلمقاشلارین اولسون
یاز ، او دوشلرده ناهار منده سین آچدیقدا چوبانلار
بوللی ، سودلی سورولر ، دادلی قاووتماشلارین اولسون
 
آد آلیب سندن او شاعر کی ، سن اوندان آدآلارسان
اونا هر داد وئره سن یوز او مقابل داد آلارسان
تاریدان هر زاد آلارسان
آداش اولدوقدا ، سن اونلا ، داها آرتیق اوجالارسان
باش اوجالدیقدا دماوند داغیندان باج آلارسان
شئر الیندن تاج آلارسان
اودا ، شعرین ، ادبین شاه داغیدیر ، شانلی سهندی
اودا ، سیمرغ دن آلماقدادی فندی
شعر یازاندا قلمیندن باخاسان در سپه لندی
سانکی اولدوزلار الندی
سوز دئینده گوروسن قاتدی گولی ، پسته نی ، قندی
یاشاسین شاعر افندی
اونه شاعر ، کی داغین وصفینه مصداق اونی گوردوم
من سنون تک اوجالیق مشقینه مشاق اونی گوردوم
عشقه ، عشق اهلینه مشتاق اونی گوردوم
اونه شاعر ، کی خیال مرکبینه شووشیغایاندا
او نهنگ آت آیاغین توزلی بولودلاردا قویاندا
 
لوله لنمکده دی یئر - گوی نئجه طومار ساریاندا
گوره جکسن او زماندا
نه زمان وارسا ، مکان وارسا کسیب بیچدی بیر آندا
گئچه جکلر ، گله جکلر نه بویاندا ، نه اویاندا
نه بیلیم قالدی هایاندا؟
 
باخ نه حرمت وار اونون ئوزدئمیشی توک پاپاغیندا
شعرینین تاجی اگیلمیش باشی دورموش قاباغیندا
باشینا ساوریلان اینجی ، چاریق اولموش آیاغیندا
وحی دیر شعری ، ملک لردی پیچیلدیر قولاغیندا
شهدی وار بال دوداغیندا
 
اودا داغلار کیمی شانینده نه یازسام یاراشاندیر
اودا ظالم قوپاران قارلا کولک له دوروشاندیر
قودوزا ، ظالمه قارشی سینه گرمیش ، ووروشاندیر
قودوزون کورکنه ، ظالم بیره لر تک داراشاندیر
آمما وجهینده فقیر خلقی اگیلمیش سوروشاندیر
قارا ملتده هنر بولسا هنر له آراشاندیر
قارالارلا قاریشاندیر
ساریشاندیر
گئجه حققین گوزودیر ، طور تورتمیش اوجاغیندا
اری ییب یاغ تک اورکلردی یانیرلار چیراغیندا
می ، محبتدن ایچیب لاله بیتیبدیر یاناغیندا
او بیر اوغلان کی ، پری لر سو ایچرلر چاناغیندا
اینجی قاینار بولاغیندا
طبعی بیر سوگلی بولبول کی ، اوخور گول بوداغیندا
ساری سونبول قوجاغیندا
سولار افسانه دی سویله ر اونون افسونلی باغیندا
سحرین چنلی چاغیندا
 
شاعرین ذوقی ، نه افسونلی ، نه افسانه لی باغلار
آی نه باغلارکی ((الف لیلی )) ده افسانه ده باغلار
اودیاخیب ، داغلاری داغلار
گول گولرسه بولاغ آغلار
 
شاعرین عالمی ئولمز ، اونا عالمده زوال یوخ
آرزیلار اوردا خاطرلیه امکاندی ، محال یوخ
باغ جنت کیمی اوردا بو حرام دیر بوحلال یوخ
اومحبتده ملال یوخ
اوردا حال دیر داها قال یوخ
گئجه لر اوردا گوموشدندی ، قیزیلدان نه گونوزلر
نه زمرد کیمی باغلاردی ، نه مرمر کیمی دوزلر
نه ساری تئللی اینکلر ، نه آلا گوزلو ئوکوزلر
آی نئجه آی کیمی اوزلر؟
 
گول آغاجلاری نه طاوس کیمی چترین آچیب الوان
حلله کروانیدی چوللر ، بزه نر سورسه بو کروان
دوه کروانی دا داغلار ، یوکی اطلس دی بو حیوان
صابرین شهرینه دوغرو ، قاطاری چکمه ده سروان
او خیالیمداکی شیروان
 
اور دا قاردا یاغار ، آمما داها گوللر سولا بیلمز
بو طبیعت ،او طراوتده محال دیر اولا بیلمز
عومر پیمانه سی اوردا دولا بیلمز
 
او افقلرده باخارسان نه ده نیزلر ، نه بوغازلار
نه پریلر کیمی قوشلار قونوب ، اوچماقدا ن قاز لار
گولده چیممکده نه قیزلار
 
بالیغ اولدوز کیمی گوللرده ، ده نیز لرده پاریلدار
آبشار مرواری سین سئل کیمی توکدوکده خاریلدار
یئل کوشولدار ، سو شاریلدار
.